Kijk op de kerk
Joop Schotanus • 80 - 2004/05 • Uitgave: 4
Kijk op de kerk
Als we naar de georganiseerde kerk kijken, dan ontdekken we steeds meer scheuren. Nu men na meer dan veertig jaar gekomen is tot een verbinding van drie verschillende kerkgenootschappen zou er eindelijk toch alle reden mogen zijn tot tevredenheid. Het was toch de bedoeling om te komen tot een meer eenduidig getuigenis naar de wereld toe. Is er bereikt wat men wilde bereiken?
De organisatie
Wat mij het meest getroffen heeft is, wat er bij alle discussies gezegd is over de kerk. Het leek wel alsof de kerk als organisatie bij de Here God als nummer één op Zijn programma stond. Een bekende voorman van de Gereformeerde Bond heeft een boekje geschreven over een groot aantal leraars en dominees uit zijn verleden in de Hervormde kerk. Deze mensen hebben naar zijn zeggen een onuitwisbare invloed op zijn leven gehad. Met deze gezegende en zegenrijke mensen is hij zich blijven vastklemmen aan de Hervormde kerk als een Planting des Heren van na de Reformatie. Het beeld van de zieke moeder die je nooit en te nimmer in de steek mag laten (behalve die ene keer bij de Reformatie!?). Als je je leven lang zo afgezet hebt tegen de afgescheidenen, de dolerenden en vrijgemaakten, of wie dan ook, dan kun je je toch niet voorstellen, dat je ooit zelf tot die categorie zou gaan behoren. Het doet er niet toe wat er organisatorisch aan die Hervormde kerk wordt vastgeplakt, met wat voor belijdenisgeschriften dan ook. Of moet ik zeggen waar die Hervormde kerk aan vastgeplakt wordt: je hoort trouw te blijven waar je je trouw beloofd hebt. Althans dat lijkt het uitgangspunt te zijn van velen. Natuurlijk is het het volste recht van ir. Jan van de Graaf, gezien zijn verleden, oftewel zijn dure plicht om mee te gaan in de Protestantse Kerk van Nederland. Hierover hoef ik me niet uit te spreken. Waar ik me wel over durf uit te spreken is een bekende uitspraak van deze bekende voorman in het programma Deze Week van de EO op zaterdagavond. Daarover wil ik verder gaan in de volgende alinea.
Een scheur in het Lichaam van Christus
Voor velen is het helemaal niet moeilijk om begrip te hebben voor hen, die zich buiten de organisatie van de Protestantse Kerk in Nederland willen houden. Dat begrip kan er ook zijn voor mensen die geen andere weg zien dan om er in mee te gaan. Het zij zo. Daarbij kunnen allerlei meer of minder zuivere motieven een rol spelen. Toch kunnen hierbij ook dingen naar voren gebracht worden die kant noch wal raken. Woorden waardoor ik dermate geschokt was dat ik er hier in dit artikel op terugkom. Dan heb ik het over die uitspraak van een man waar ik normaliter samen met zijn collegas in het genoemde programma, graag naar luister. Hoe misleidend als er van de mensen die niet mee kunnen gaan in de Protestantse kerk in Nederland gezegd wordt dat zij het Lichaam van Christus scheuren.
Misvattingen ontzenuwd
Men kan alleen maar zo spreken als men zou geloven dat het Lichaam van Christus bestaat uit mensen die een relatie aangegaan zijn met een bepaald instituut. Maar het Lichaam van Christus ontstaat niet bij het onderschrijven van een bepaalde geloofsbelijdenis. Het dankt haar bestaan niet aan aanhangers van een bepaalde kerkorde. Het gaat uit boven welke historische aangelegenheid dan ook (afgezien van reformatie, afscheiding, doleantie vrijmaking e.d.). Het Lichaam van Christus is ontstaan en blijft gaande door mensen die door de werking van Woord en Geest een persoonlijke relatie met Christus aangegaan zijn. Het doet er niet toe binnen welke of buiten welke structuren Woord en Geest tot hen komt. Het zichtbaar worden van de Gemeente van Christus heeft alles te maken met de wandel in het licht. De ware gelovigen zijn verknocht aan de Here Jezus en aan elkaar over de kerkmuren heen en dit overstijgt persoonlijke inzichten.
Spreken over de Kerk
Hoe spreken we over de Kerk? Het is verschrikkelijk jammer dat er in het spreken over de kerk veelal alleen gedacht wordt aan het instituut, zonder dat er gelet wordt op het wezen van de Kerk. Dit heeft waarschijnlijk ook veel te maken met de gedachte dat de verbondsstructuur van het oude Israël op de kerk toegepast moet worden. De Kerk is echter de verzameling van alle christ-gelovigen. Zij die het heil gevonden hebben door Christus aan te nemen als hun persoonlijke Verlosser. Velen geven de voorkeur aan het spreken over Gemeente, omdat het woord kerk nogal besmet is. Omdat daarbinnen zich zoveel naamchristenen bevonden en bevinden. Welk een inspanning getroosten zich de schrijvers van de nieuwtestamentische brieven om een geloofsgemeenschap zuiver te houden. Er is geen enkel beletsel om te vertrekken uit een kerk als daar de zaak in de kern niet meer klopt en Christus zelf op de stoep staat. Bij wijze van spreken beter met Christus op de stoep dan zonder Christus in de kerk. Soms kan er alle reden toe zijn om in het bijeenvergaderen met Christus buiten de poort te lijden. Natuurlijk is het niet gemakkelijk om bepaalde criteria aan te houden. Om te weten of een geloofsgemeenschap toch echt een geloofsgemeenschap is kan soms juist heel duidelijk aangegeven worden door mensen die zich er niet meer op hun gemak weten. Omdat hen het vuur te na aan de schenen werd gelegd "Ze zijn van ons uitgegaan, omdat zij niet van ons waren". Niet weggegaan om de vorm of iets dergelijks, maar omdat ze niet konden buigen voor de aanspraken van Christus op hun leven. Hier gaat het niet om het scheuren van het lichaam van Christus, maar om de dorre takken die afvallen en de levende takken meer zichbaar worden en tot hun doel komen.
Joop Schotanus
Als we naar de georganiseerde kerk kijken, dan ontdekken we steeds meer scheuren. Nu men na meer dan veertig jaar gekomen is tot een verbinding van drie verschillende kerkgenootschappen zou er eindelijk toch alle reden mogen zijn tot tevredenheid. Het was toch de bedoeling om te komen tot een meer eenduidig getuigenis naar de wereld toe. Is er bereikt wat men wilde bereiken?
De organisatie
Wat mij het meest getroffen heeft is, wat er bij alle discussies gezegd is over de kerk. Het leek wel alsof de kerk als organisatie bij de Here God als nummer één op Zijn programma stond. Een bekende voorman van de Gereformeerde Bond heeft een boekje geschreven over een groot aantal leraars en dominees uit zijn verleden in de Hervormde kerk. Deze mensen hebben naar zijn zeggen een onuitwisbare invloed op zijn leven gehad. Met deze gezegende en zegenrijke mensen is hij zich blijven vastklemmen aan de Hervormde kerk als een Planting des Heren van na de Reformatie. Het beeld van de zieke moeder die je nooit en te nimmer in de steek mag laten (behalve die ene keer bij de Reformatie!?). Als je je leven lang zo afgezet hebt tegen de afgescheidenen, de dolerenden en vrijgemaakten, of wie dan ook, dan kun je je toch niet voorstellen, dat je ooit zelf tot die categorie zou gaan behoren. Het doet er niet toe wat er organisatorisch aan die Hervormde kerk wordt vastgeplakt, met wat voor belijdenisgeschriften dan ook. Of moet ik zeggen waar die Hervormde kerk aan vastgeplakt wordt: je hoort trouw te blijven waar je je trouw beloofd hebt. Althans dat lijkt het uitgangspunt te zijn van velen. Natuurlijk is het het volste recht van ir. Jan van de Graaf, gezien zijn verleden, oftewel zijn dure plicht om mee te gaan in de Protestantse Kerk van Nederland. Hierover hoef ik me niet uit te spreken. Waar ik me wel over durf uit te spreken is een bekende uitspraak van deze bekende voorman in het programma Deze Week van de EO op zaterdagavond. Daarover wil ik verder gaan in de volgende alinea.
Een scheur in het Lichaam van Christus
Voor velen is het helemaal niet moeilijk om begrip te hebben voor hen, die zich buiten de organisatie van de Protestantse Kerk in Nederland willen houden. Dat begrip kan er ook zijn voor mensen die geen andere weg zien dan om er in mee te gaan. Het zij zo. Daarbij kunnen allerlei meer of minder zuivere motieven een rol spelen. Toch kunnen hierbij ook dingen naar voren gebracht worden die kant noch wal raken. Woorden waardoor ik dermate geschokt was dat ik er hier in dit artikel op terugkom. Dan heb ik het over die uitspraak van een man waar ik normaliter samen met zijn collegas in het genoemde programma, graag naar luister. Hoe misleidend als er van de mensen die niet mee kunnen gaan in de Protestantse kerk in Nederland gezegd wordt dat zij het Lichaam van Christus scheuren.
Misvattingen ontzenuwd
Men kan alleen maar zo spreken als men zou geloven dat het Lichaam van Christus bestaat uit mensen die een relatie aangegaan zijn met een bepaald instituut. Maar het Lichaam van Christus ontstaat niet bij het onderschrijven van een bepaalde geloofsbelijdenis. Het dankt haar bestaan niet aan aanhangers van een bepaalde kerkorde. Het gaat uit boven welke historische aangelegenheid dan ook (afgezien van reformatie, afscheiding, doleantie vrijmaking e.d.). Het Lichaam van Christus is ontstaan en blijft gaande door mensen die door de werking van Woord en Geest een persoonlijke relatie met Christus aangegaan zijn. Het doet er niet toe binnen welke of buiten welke structuren Woord en Geest tot hen komt. Het zichtbaar worden van de Gemeente van Christus heeft alles te maken met de wandel in het licht. De ware gelovigen zijn verknocht aan de Here Jezus en aan elkaar over de kerkmuren heen en dit overstijgt persoonlijke inzichten.
Spreken over de Kerk
Hoe spreken we over de Kerk? Het is verschrikkelijk jammer dat er in het spreken over de kerk veelal alleen gedacht wordt aan het instituut, zonder dat er gelet wordt op het wezen van de Kerk. Dit heeft waarschijnlijk ook veel te maken met de gedachte dat de verbondsstructuur van het oude Israël op de kerk toegepast moet worden. De Kerk is echter de verzameling van alle christ-gelovigen. Zij die het heil gevonden hebben door Christus aan te nemen als hun persoonlijke Verlosser. Velen geven de voorkeur aan het spreken over Gemeente, omdat het woord kerk nogal besmet is. Omdat daarbinnen zich zoveel naamchristenen bevonden en bevinden. Welk een inspanning getroosten zich de schrijvers van de nieuwtestamentische brieven om een geloofsgemeenschap zuiver te houden. Er is geen enkel beletsel om te vertrekken uit een kerk als daar de zaak in de kern niet meer klopt en Christus zelf op de stoep staat. Bij wijze van spreken beter met Christus op de stoep dan zonder Christus in de kerk. Soms kan er alle reden toe zijn om in het bijeenvergaderen met Christus buiten de poort te lijden. Natuurlijk is het niet gemakkelijk om bepaalde criteria aan te houden. Om te weten of een geloofsgemeenschap toch echt een geloofsgemeenschap is kan soms juist heel duidelijk aangegeven worden door mensen die zich er niet meer op hun gemak weten. Omdat hen het vuur te na aan de schenen werd gelegd "Ze zijn van ons uitgegaan, omdat zij niet van ons waren". Niet weggegaan om de vorm of iets dergelijks, maar omdat ze niet konden buigen voor de aanspraken van Christus op hun leven. Hier gaat het niet om het scheuren van het lichaam van Christus, maar om de dorre takken die afvallen en de levende takken meer zichbaar worden en tot hun doel komen.
Joop Schotanus
