Ouderen en Gemeentezang
Joop Schotanus • 80 - 2004/05 • Uitgave: 19
Ouderen en Gemeentezang
Over de smaak en de keuze van de liederen is veel te zeggen. Die smaken verschillen nogal wat en niet alleen tussen ouderen en jongeren. Vooral het geestelijk klimaat waarin men is groot geworden kan hiervoor sterk bepalend zijn. Was dit klimaat van een ingetogen karakter, dan zal men misschien wat meer houden van ingetogen liederen. In sommige kerkverbanden gaat men hier heel zorgvuldig mee om. Bij anderen treffen we vaak een ratje-toe van alles en nog wat. Bij sommige kerken is het haast uitsluitend een principiële kwestie, die op de landelijke synode besloten moet worden. Bij velen is het echter meer een kwestie van smaak of geestelijke ligging.
Liederenbundels
De kerkelijke markt wordt overstroomd door allerlei bundels. Evenals vroeger worden er liederenbundels samengesteld voor speciale doelgroepen. Eertijds hadden we bundels die vooral bedoeld waren voor jeugdkampen en koffiebars, zoals die van het Brandpunt en Youth for Christ bijvoorbeeld. Zo hebben we vandaag de E en R bundel van de Gereformeerd Vrijgemaakten en de bundel van Opwekking. De laatste is ontstaan uit de behoefte om voor hoogtijdagen een overvloedige voorraad te hebben van geschikte liederen. Deze zijn ondertussen doorgedrongen tot alle lagen en kringen van het kerkelijke leven. In het begin werden deze liederen vooral beschouwd als een aanvulling op het bestaande, maar in sommige kringen begint deze bundel een soort monopolie-positie in te nemen. Om dat te voorkomen worden er bundels gemaakt waarin Opwekkingsliederen worden opgenomen naast het vele andere wat men niet kwijt wil raken. Het Evangelisch Werkverband heeft hierom de Evangelische Liederenbundel doen ontstaan, die naast het oude vertrouwde, een steeds grotere plaats schijnt in te nemen. Bij de Baptisten kreeg men enige tijd geleden de bundel: "Liederen voor Gemeentezang" ter vervanging van "Lofzangen en gebeden". Nu wat dichter bij huis. Het Zoeklicht kent al vroeg na de beginperiode van haar bestaan de Bundel van Johannes de Heer.
De inhoud der liederen
Niet alleen dat er in al die bundels nogal veel leengoed van elkaar aangetroffen wordt, maar ook dat men het soms nodig heeft gevonden om inhoudelijk kleinere of grotere veranderingen aan te brengen. Hier begint al een probleem voor de ouderen. Als je bijvoorbeeld je leven lang gezongen hebt "Welk een vriend is onze Jezus" en dan moet je nu zingen "Wat een vriend is onze Jezus". In de genoemde bundel "Liederen voor Gemeentezang" heeft men vele Johannes de Heer liederen gemoderniseerd op deze manier. Waar men eerst naar hartelust vanuit de rijke voorraadschuur van het geheugen kon meezingen, is men nu plotseling weer aangewezen op het boekje en velen zijn ondertussen niet zo blij met de vervanging van oude Nederlandse woorden door modernere Nederlandse woorden. Maar waarom zou men via deze oude woorden niet nog een beetje verbonden hebben mogen blijven met het voorgeslacht. Men is er niet van overtuigd dat alle veranderingen verbeteringen zijn. Wat deze "Liederen voor Gemeentezang" betreft, is men wel blij met enkele aanvullingen uit de bundel van Johannes de Heer, die in hun oorspronkelijke "Lofzangen en Gebeden" gemist werden.
Beoordeling
Ik betrap me er zelf op dat ik steeds meer liederen uit de Hervormde Bundel van 1938 ga waarderen, die ik vroeger waarschijnlijk veel minder in mn repertoire opnam. Ouderen willen heus wel nieuwe liederen zingen, maar ze vinden het verschrikkelijk jammer om de oude kwijt te raken. Dat er ondanks al die nieuwe bundels behoefte is aan speciale zangavonden met de bundel van Johannes de Heer spreekt boekdelen. Deze bundel heeft met de laatste vernieuwing de 1000 bereikt. Wat een rijkdom! Met nog wel wat onbruikbare uit het verleden, maar met heel veel zeer bruikbare van de laatste decennia. Een goed middel om de ouderen vast te houden is de Zoeklichtbundel een monopoliepositie te laten veroveren. Dat er behoefte aan is wordt bewezen door de aparte zangavonden met onze bundel.
De muzikale begeleiding
Voor vele ouderen ligt het grootste probleem vaak niet eens bij de liederen, maar bij de begeleiding. Zoals er gelovigen zijn die alleen aan de psalmen voldoende hebben, zo zijn er mensen die geen kerkdienst hebben meegemaakt, als ze niet gezongen hebben onder begeleiding van het orgel. Ze kunnen de rijkdom aan de vele muziek instrumenten niet waarderen. Dat neemt niet weg dat er ook vele ouderen zijn die beslist niet terug zouden willen naar de tijd van voorheen, zonder de vrolijke begeleiding. Tegelijkertijd kan ik begrip opbrengen voor mijn leeftijdgenoten, die e.e.a. wel eens wat overdadig vinden. Ik ga nogal eens voor in diensten van asielzoekers en heb mijn preek wel eens besloten met: "Ik hoop dat jullie zullen afnemen in lawaai (decrease in noise) en toenemen in geloof (increase in faith)".
Wij hebben het voorrecht in de Gemeente in Veenendaal om zeer toegewijde muziekmensen te hebben. Ze treden op in wisselende samenstelling en ondertussen weten we, dat als er een bepaald iemand achter het drumstel zit, hij bij voorbaat al instructies krijgt om zich wat in te houden. Het heeft even geduurd, maar de jeugd weet dat ze met wat minder tevreden moet zijn. Het hangt hier vooral af van de eindverantwoordelijke en dat is over het algemeen bij ons in goede handen. Waar het om gaat is een goede balans. We kunnen elkaar nooit helemaal voor honderd procent tevreden stellen, maar ik wens mijn leeftijdgenoten toe, dat in hun thuisgemeente een balans gevonden mag worden, die tot onderlinge tevredenheid stemt.
Joop Schotanus
Over de smaak en de keuze van de liederen is veel te zeggen. Die smaken verschillen nogal wat en niet alleen tussen ouderen en jongeren. Vooral het geestelijk klimaat waarin men is groot geworden kan hiervoor sterk bepalend zijn. Was dit klimaat van een ingetogen karakter, dan zal men misschien wat meer houden van ingetogen liederen. In sommige kerkverbanden gaat men hier heel zorgvuldig mee om. Bij anderen treffen we vaak een ratje-toe van alles en nog wat. Bij sommige kerken is het haast uitsluitend een principiële kwestie, die op de landelijke synode besloten moet worden. Bij velen is het echter meer een kwestie van smaak of geestelijke ligging.
Liederenbundels
De kerkelijke markt wordt overstroomd door allerlei bundels. Evenals vroeger worden er liederenbundels samengesteld voor speciale doelgroepen. Eertijds hadden we bundels die vooral bedoeld waren voor jeugdkampen en koffiebars, zoals die van het Brandpunt en Youth for Christ bijvoorbeeld. Zo hebben we vandaag de E en R bundel van de Gereformeerd Vrijgemaakten en de bundel van Opwekking. De laatste is ontstaan uit de behoefte om voor hoogtijdagen een overvloedige voorraad te hebben van geschikte liederen. Deze zijn ondertussen doorgedrongen tot alle lagen en kringen van het kerkelijke leven. In het begin werden deze liederen vooral beschouwd als een aanvulling op het bestaande, maar in sommige kringen begint deze bundel een soort monopolie-positie in te nemen. Om dat te voorkomen worden er bundels gemaakt waarin Opwekkingsliederen worden opgenomen naast het vele andere wat men niet kwijt wil raken. Het Evangelisch Werkverband heeft hierom de Evangelische Liederenbundel doen ontstaan, die naast het oude vertrouwde, een steeds grotere plaats schijnt in te nemen. Bij de Baptisten kreeg men enige tijd geleden de bundel: "Liederen voor Gemeentezang" ter vervanging van "Lofzangen en gebeden". Nu wat dichter bij huis. Het Zoeklicht kent al vroeg na de beginperiode van haar bestaan de Bundel van Johannes de Heer.
De inhoud der liederen
Niet alleen dat er in al die bundels nogal veel leengoed van elkaar aangetroffen wordt, maar ook dat men het soms nodig heeft gevonden om inhoudelijk kleinere of grotere veranderingen aan te brengen. Hier begint al een probleem voor de ouderen. Als je bijvoorbeeld je leven lang gezongen hebt "Welk een vriend is onze Jezus" en dan moet je nu zingen "Wat een vriend is onze Jezus". In de genoemde bundel "Liederen voor Gemeentezang" heeft men vele Johannes de Heer liederen gemoderniseerd op deze manier. Waar men eerst naar hartelust vanuit de rijke voorraadschuur van het geheugen kon meezingen, is men nu plotseling weer aangewezen op het boekje en velen zijn ondertussen niet zo blij met de vervanging van oude Nederlandse woorden door modernere Nederlandse woorden. Maar waarom zou men via deze oude woorden niet nog een beetje verbonden hebben mogen blijven met het voorgeslacht. Men is er niet van overtuigd dat alle veranderingen verbeteringen zijn. Wat deze "Liederen voor Gemeentezang" betreft, is men wel blij met enkele aanvullingen uit de bundel van Johannes de Heer, die in hun oorspronkelijke "Lofzangen en Gebeden" gemist werden.
Beoordeling
Ik betrap me er zelf op dat ik steeds meer liederen uit de Hervormde Bundel van 1938 ga waarderen, die ik vroeger waarschijnlijk veel minder in mn repertoire opnam. Ouderen willen heus wel nieuwe liederen zingen, maar ze vinden het verschrikkelijk jammer om de oude kwijt te raken. Dat er ondanks al die nieuwe bundels behoefte is aan speciale zangavonden met de bundel van Johannes de Heer spreekt boekdelen. Deze bundel heeft met de laatste vernieuwing de 1000 bereikt. Wat een rijkdom! Met nog wel wat onbruikbare uit het verleden, maar met heel veel zeer bruikbare van de laatste decennia. Een goed middel om de ouderen vast te houden is de Zoeklichtbundel een monopoliepositie te laten veroveren. Dat er behoefte aan is wordt bewezen door de aparte zangavonden met onze bundel.
De muzikale begeleiding
Voor vele ouderen ligt het grootste probleem vaak niet eens bij de liederen, maar bij de begeleiding. Zoals er gelovigen zijn die alleen aan de psalmen voldoende hebben, zo zijn er mensen die geen kerkdienst hebben meegemaakt, als ze niet gezongen hebben onder begeleiding van het orgel. Ze kunnen de rijkdom aan de vele muziek instrumenten niet waarderen. Dat neemt niet weg dat er ook vele ouderen zijn die beslist niet terug zouden willen naar de tijd van voorheen, zonder de vrolijke begeleiding. Tegelijkertijd kan ik begrip opbrengen voor mijn leeftijdgenoten, die e.e.a. wel eens wat overdadig vinden. Ik ga nogal eens voor in diensten van asielzoekers en heb mijn preek wel eens besloten met: "Ik hoop dat jullie zullen afnemen in lawaai (decrease in noise) en toenemen in geloof (increase in faith)".
Wij hebben het voorrecht in de Gemeente in Veenendaal om zeer toegewijde muziekmensen te hebben. Ze treden op in wisselende samenstelling en ondertussen weten we, dat als er een bepaald iemand achter het drumstel zit, hij bij voorbaat al instructies krijgt om zich wat in te houden. Het heeft even geduurd, maar de jeugd weet dat ze met wat minder tevreden moet zijn. Het hangt hier vooral af van de eindverantwoordelijke en dat is over het algemeen bij ons in goede handen. Waar het om gaat is een goede balans. We kunnen elkaar nooit helemaal voor honderd procent tevreden stellen, maar ik wens mijn leeftijdgenoten toe, dat in hun thuisgemeente een balans gevonden mag worden, die tot onderlinge tevredenheid stemt.
Joop Schotanus
