Wake Up! (6) - Ongezuurde Broden en Pesach
Arno Lamm • 90 - 2014 • Uitgave: 8
Het feest van de Ongezuurde Broden is het tweede voorjaarsfeest dat door God Zelf is aangewezen als vastgestelde tijd en repetitie. Uit de betekenis ervan kunnen we weer aflezen dat deze repetitie niet ‘Joods’ is, maar een feest waarin God de volgorde van Zijn Reddingsplan door Jezus Christus wil laten zien.
Het feest van de Ongezuurde Broden begint als de zon ondergaat aan het einde van de dag van het Pesachfeest. De Joodse overpriesters vroegen Pilatus om de dood van de gekruisigden te versnellen omdat de hoogsabbat van dit feest de volgende dag zou beginnen. In een eerder artikel stelden we echter vast dat de beenderen van Jezus niet werden gebroken omdat Hij Zijn leven al had afgelegd.
Ook voor dit feest doorlopen we hierna de parallelle gebeurtenissen om een goed beeld te krijgen van het patroon dat God in de eeuwen daarvoor had aangebracht. We beginnen weer in Egypte: in die nacht dat Nisan 15 begon verlieten de Hebreeërs haastig Egypte en aten volgens Gods Instructie ongezuurd brood. God gaf dit als een altijddurende instelling, zelfs als zij in het beloofde land zouden zijn aangekomen en daar dit feest zouden vieren.
Dus verwijderen de Joden nog elk jaar, voorafgaand aan de voorjaarsfeesten, al het zuurdesem uit hun huizen en woonplaatsen. Elke broodkruimel wordt opgespoord en buiten de stad verbrand, omdat zuurdesem het teken is van zonde. Het huis moet brandschoon zijn tijdens de feesten. Dit gebruik raakte zo ingeburgerd dat tot in de vorige generatie zelfs in Nederland de grote voorjaarsschoonmaak altijd voor Pasen plaatsvond! Weinigen weten nog dat deze traditie oorspronkelijk verband hield met Pesach en Ongezuurde Broden.
Wie wél zuurdesem at werd verbannen uit de vergadering van Israël. Waarom schreef God deze zware maatregel voor? Zou dit schaduwritueel te maken hebben met de werkelijkheid in Christus en onze relatie tot Hem? Inderdaad ligt daar een sleutel tot het begrijpen van het gebod.
Sodom en Gomorra
Na het voorbijgaan van oordeel en dood op het Pesachfeest, staat het feest van de Ongezuurde Broden in het teken van uittrekken uit Egypte en zijn cultuur.
Jezus Christus kwam na Zijn sterven zonder zonde in het dodenrijk en was daar vanaf de vooravond van Nisan 15 tot aan Zijn opstanding. De Dood had daar geen macht over Hem. Nisan 15 is niet toevallig ook de kalenderdag dat Daniël in de leeuwenkuil was, waar de leeuwen geen macht over hem hadden. Om het beeld compleet te maken: ook Sodom en Gomorra werden op Nisan 15 vernietigd.1 Door dit alles begrijpen we wat er gebeurt als we toch zuurdesem in ons geestelijk huis willen houden terwijl God het verbiedt, of als we omkijken naar wat we achter ons moeten laten.
Terwijl we in het Pesachfeest Gods soevereine actie zien om ons los te maken van ons Egypte en zijn geestelijke slavernij, staat de werkelijkheid van de Ongezuurde Broden symbool voor ons antwoord daarop : we laten de zonde achter ons en we nemen onmiddellijk afstand van wereldse denkbeelden, gebruiken en redeneringen die ons zo lang hebben vastgehouden.2 Dit feest roept ons op om zonder aarzeling ons geestelijk huis schoon te maken en niet naar Sodom & Gomorra om te kijken (Lucas 17:32-33). Ook die laatste gebeurtenis begrijpen we veel beter als we weten dat ze op Nisan 15 plaatsvond.
Waarom ‘haastig wegvluchten uit Egypte’? Omdat God weet dat de farao al snel wil terughalen wat hij verloor. Dát is ook de reden dat jonggelovigen goede pastorale begeleiding nodig hebben, zodat zij hun geestelijk huis op orde krijgen en de Geest van Christus hun huis mag bewonen en vullen (Matteüs 12:43).
Juist daarom waarschuwt Paulus ook binnen dat kader dat wij de Sedermaaltijd van onze bevrijding – het Avondmaal – niet moeten gebruiken als wij toch aan zonden willen blijven vasthouden. Hier is vaak veel discussie over, totdat we de woorden van Paulus opnieuw lezen in het licht van Pesach en de Ongezuurde Broden. We kunnen niet onze bevrijding in Christus belijden en toch aan de slavernij van de zonde vasthouden. Onszelf eerst onderzoeken voorkomt oordeel (1 Korintiërs 11:28)! Weg uit Sodom en Gomorra!
Jezus’ grote schoonmaak
Jezus liet zien dat ook het huis van Zijn Vader moest beantwoorden aan de werkelijkheid van de voorjaarsfeesten. We lezen dat hij voorafgaand aan Pesach een ‘grote schoonmaak’ hield: Hij veegde het huis van Zijn Vader en het tempelplein schoon van de woekerwinst beluste handelaren en geldwisselaars.
Zo is het ook met ons. Van Gods kant is er geen half werk en daarom kan een gelovige niet aan de ene kant Jezus Christus aannemen als zijn Bevrijder en aan de andere kant in denken en handelen veel ‘bij het oude’ laten, alsof hij nog in ‘zijn Egypte’ leeft. Dit betekent niet dat wij na onze bevrijding zondeloos moeten zijn, maar wel dat wij niet bewust mogen vasthouden aan zonde.
Avondmaal met Ongezuurde Broden
Toen Jezus de Sedermaaltijd met Zijn discipelen vierde, werd de bevrijding uit Egypte herdacht. Jezus verbond echter op die avond ook de Sedermaaltijd met het Nieuwe Verbond dat door Zijn bloed gesloten zou worden. Die Sedermaaltijd vierde zij met ongezuurde broden, daar is geen twijfel over mogelijk.
We vieren één keer per jaar Pasen3, maar in veel gemeenten wordt frequenter avondmaal gevierd. Hoewel we daar het Nieuwe Verbond in gedachtenis brengen, gedenken gelovigen daar eveneens hun uittocht en beslissing om echt hun Egypte te verlaten. Jezus legde het verband tussen het bloed aan de deurpost en Zijn bloed dat Hij zou offeren. Door het Nieuwe Verbond in Zijn bloed komen mensen die bevrijding hebben ontvangen in een verbondsrelatie met God.
Het Avondmaalsbrood
Het brood symboliseert Zijn Lichaam, dat Hij offerde. Paulus zegt dat wij ‘het lichaam moeten onderscheiden’. Het brood spreekt dus ook van de (horizontale) verbondsrelatie die gelovigen met elkaar mogen hebben. Soms komt de vraag naar boven of wij gedurende het avondmaal gezuurd of ongezuurd brood moeten gebruiken? Sommigen doen die discussie af met de opmerking dat dit brood slechts symbolisch is. Maar nu de ongezuurdheid van het brood inderdaad een wezenskenmerk van het Lichaam van Christus symboliseert, zou dit geen lange discussie moeten opleveren. Bovendien ging Hij zonder zonde de dood in én moet ook ons geestelijk huis ongezuurd zijn?
Het is toch goed bij deze vraag stil te staan, juist omdat ook Paulus ons oproept om zelf ook ongezuurd deeg te zijn en het feest nadrukkelijk te vieren met het ongezuurde brood van reinheid en (het doen van de) waarheid van Zijn Woord (1 Korintiërs 5:7-8).
Er zit een volgorde in de feesten. Onze relatie met God begint bij Pesach, gevolgd door ons geloofsantwoord op die bevrijding. De reactie van de gelovige bestaat niet alleen uit belijden, maar zeker ook uit doen: steeds weer haastig wegvluchten van de zonde die ons afhoudt van wat onze Bevrijder voor ogen heeft.
Ongezuurde Broden is dus verre van een Oudtestamentisch feest. Het is één van de feesten waarin Jezus Christus op een cruciale wijze centraal staat.
Arno Lamm
1 De Talmoed en andere Hebreeuwse commentaren vermelden dit bij de bespreking van de betrokken teksten in het Oude Testament.
2 Paulus roept de Galaten aldus op om niet langer dienstbaar te zijn aan de wereldgeesten en hun feesten, rituelen en gebruiken (Galaten 4:8-11).
3 Zoals we uit het vorig artikel over Pesach begrepen, gebeurt dit bijna steeds op een andere datum dan de door God voorgeschreven datum voor Pesach, waarbij Nisan 15 altijd valt op of na de Hebreeuwse dag van de lente-equinox. Zie ‘An overview on how to count the Omer’, E.D. ben Issachar op TorahCalender.com.
Het feest van de Ongezuurde Broden begint als de zon ondergaat aan het einde van de dag van het Pesachfeest. De Joodse overpriesters vroegen Pilatus om de dood van de gekruisigden te versnellen omdat de hoogsabbat van dit feest de volgende dag zou beginnen. In een eerder artikel stelden we echter vast dat de beenderen van Jezus niet werden gebroken omdat Hij Zijn leven al had afgelegd.
Ook voor dit feest doorlopen we hierna de parallelle gebeurtenissen om een goed beeld te krijgen van het patroon dat God in de eeuwen daarvoor had aangebracht. We beginnen weer in Egypte: in die nacht dat Nisan 15 begon verlieten de Hebreeërs haastig Egypte en aten volgens Gods Instructie ongezuurd brood. God gaf dit als een altijddurende instelling, zelfs als zij in het beloofde land zouden zijn aangekomen en daar dit feest zouden vieren.
Dus verwijderen de Joden nog elk jaar, voorafgaand aan de voorjaarsfeesten, al het zuurdesem uit hun huizen en woonplaatsen. Elke broodkruimel wordt opgespoord en buiten de stad verbrand, omdat zuurdesem het teken is van zonde. Het huis moet brandschoon zijn tijdens de feesten. Dit gebruik raakte zo ingeburgerd dat tot in de vorige generatie zelfs in Nederland de grote voorjaarsschoonmaak altijd voor Pasen plaatsvond! Weinigen weten nog dat deze traditie oorspronkelijk verband hield met Pesach en Ongezuurde Broden.
Wie wél zuurdesem at werd verbannen uit de vergadering van Israël. Waarom schreef God deze zware maatregel voor? Zou dit schaduwritueel te maken hebben met de werkelijkheid in Christus en onze relatie tot Hem? Inderdaad ligt daar een sleutel tot het begrijpen van het gebod.
Sodom en Gomorra
Na het voorbijgaan van oordeel en dood op het Pesachfeest, staat het feest van de Ongezuurde Broden in het teken van uittrekken uit Egypte en zijn cultuur.
Jezus Christus kwam na Zijn sterven zonder zonde in het dodenrijk en was daar vanaf de vooravond van Nisan 15 tot aan Zijn opstanding. De Dood had daar geen macht over Hem. Nisan 15 is niet toevallig ook de kalenderdag dat Daniël in de leeuwenkuil was, waar de leeuwen geen macht over hem hadden. Om het beeld compleet te maken: ook Sodom en Gomorra werden op Nisan 15 vernietigd.1 Door dit alles begrijpen we wat er gebeurt als we toch zuurdesem in ons geestelijk huis willen houden terwijl God het verbiedt, of als we omkijken naar wat we achter ons moeten laten.
Terwijl we in het Pesachfeest Gods soevereine actie zien om ons los te maken van ons Egypte en zijn geestelijke slavernij, staat de werkelijkheid van de Ongezuurde Broden symbool voor ons antwoord daarop : we laten de zonde achter ons en we nemen onmiddellijk afstand van wereldse denkbeelden, gebruiken en redeneringen die ons zo lang hebben vastgehouden.2 Dit feest roept ons op om zonder aarzeling ons geestelijk huis schoon te maken en niet naar Sodom & Gomorra om te kijken (Lucas 17:32-33). Ook die laatste gebeurtenis begrijpen we veel beter als we weten dat ze op Nisan 15 plaatsvond.
Waarom ‘haastig wegvluchten uit Egypte’? Omdat God weet dat de farao al snel wil terughalen wat hij verloor. Dát is ook de reden dat jonggelovigen goede pastorale begeleiding nodig hebben, zodat zij hun geestelijk huis op orde krijgen en de Geest van Christus hun huis mag bewonen en vullen (Matteüs 12:43).
Juist daarom waarschuwt Paulus ook binnen dat kader dat wij de Sedermaaltijd van onze bevrijding – het Avondmaal – niet moeten gebruiken als wij toch aan zonden willen blijven vasthouden. Hier is vaak veel discussie over, totdat we de woorden van Paulus opnieuw lezen in het licht van Pesach en de Ongezuurde Broden. We kunnen niet onze bevrijding in Christus belijden en toch aan de slavernij van de zonde vasthouden. Onszelf eerst onderzoeken voorkomt oordeel (1 Korintiërs 11:28)! Weg uit Sodom en Gomorra!
Jezus’ grote schoonmaak
Jezus liet zien dat ook het huis van Zijn Vader moest beantwoorden aan de werkelijkheid van de voorjaarsfeesten. We lezen dat hij voorafgaand aan Pesach een ‘grote schoonmaak’ hield: Hij veegde het huis van Zijn Vader en het tempelplein schoon van de woekerwinst beluste handelaren en geldwisselaars.
Zo is het ook met ons. Van Gods kant is er geen half werk en daarom kan een gelovige niet aan de ene kant Jezus Christus aannemen als zijn Bevrijder en aan de andere kant in denken en handelen veel ‘bij het oude’ laten, alsof hij nog in ‘zijn Egypte’ leeft. Dit betekent niet dat wij na onze bevrijding zondeloos moeten zijn, maar wel dat wij niet bewust mogen vasthouden aan zonde.
Avondmaal met Ongezuurde Broden
Toen Jezus de Sedermaaltijd met Zijn discipelen vierde, werd de bevrijding uit Egypte herdacht. Jezus verbond echter op die avond ook de Sedermaaltijd met het Nieuwe Verbond dat door Zijn bloed gesloten zou worden. Die Sedermaaltijd vierde zij met ongezuurde broden, daar is geen twijfel over mogelijk.
We vieren één keer per jaar Pasen3, maar in veel gemeenten wordt frequenter avondmaal gevierd. Hoewel we daar het Nieuwe Verbond in gedachtenis brengen, gedenken gelovigen daar eveneens hun uittocht en beslissing om echt hun Egypte te verlaten. Jezus legde het verband tussen het bloed aan de deurpost en Zijn bloed dat Hij zou offeren. Door het Nieuwe Verbond in Zijn bloed komen mensen die bevrijding hebben ontvangen in een verbondsrelatie met God.
Het Avondmaalsbrood
Het brood symboliseert Zijn Lichaam, dat Hij offerde. Paulus zegt dat wij ‘het lichaam moeten onderscheiden’. Het brood spreekt dus ook van de (horizontale) verbondsrelatie die gelovigen met elkaar mogen hebben. Soms komt de vraag naar boven of wij gedurende het avondmaal gezuurd of ongezuurd brood moeten gebruiken? Sommigen doen die discussie af met de opmerking dat dit brood slechts symbolisch is. Maar nu de ongezuurdheid van het brood inderdaad een wezenskenmerk van het Lichaam van Christus symboliseert, zou dit geen lange discussie moeten opleveren. Bovendien ging Hij zonder zonde de dood in én moet ook ons geestelijk huis ongezuurd zijn?
Het is toch goed bij deze vraag stil te staan, juist omdat ook Paulus ons oproept om zelf ook ongezuurd deeg te zijn en het feest nadrukkelijk te vieren met het ongezuurde brood van reinheid en (het doen van de) waarheid van Zijn Woord (1 Korintiërs 5:7-8).
Er zit een volgorde in de feesten. Onze relatie met God begint bij Pesach, gevolgd door ons geloofsantwoord op die bevrijding. De reactie van de gelovige bestaat niet alleen uit belijden, maar zeker ook uit doen: steeds weer haastig wegvluchten van de zonde die ons afhoudt van wat onze Bevrijder voor ogen heeft.
Ongezuurde Broden is dus verre van een Oudtestamentisch feest. Het is één van de feesten waarin Jezus Christus op een cruciale wijze centraal staat.
Arno Lamm
1 De Talmoed en andere Hebreeuwse commentaren vermelden dit bij de bespreking van de betrokken teksten in het Oude Testament.
2 Paulus roept de Galaten aldus op om niet langer dienstbaar te zijn aan de wereldgeesten en hun feesten, rituelen en gebruiken (Galaten 4:8-11).
3 Zoals we uit het vorig artikel over Pesach begrepen, gebeurt dit bijna steeds op een andere datum dan de door God voorgeschreven datum voor Pesach, waarbij Nisan 15 altijd valt op of na de Hebreeuwse dag van de lente-equinox. Zie ‘An overview on how to count the Omer’, E.D. ben Issachar op TorahCalender.com.
