God zoekt vader voor Zijn Zoon

Els ter Welle • 86 - 2010 • Uitgave: 25/26
Serie Vaderschap (8) - Kerst

Ze schrikt op! Een stralend witte gestalte staat ineens in haar kamer en zegt: “Ik wens je vrede toe. Je bent een gelukkige vrouw, want je zult zwanger worden van de Zoon van de Allerhoogste.” Maria is helemaal sprakeloos. Kiest de Here háár uit om de moeder te zijn van de Verlosser die al zo lang aan haar volk is beloofd? Het overweldigt haar. Ze krijgt tranen in haar ogen van ontroering. Maar daarmee staat haar wereld wel op z’n kop! Ze is verliefd en verloofd en staat op het punt om te gaan trouwen. En nu gebeurt er dit. Wat zal Jozef, haar geliefde, in de war zijn… Hoe moet ze aan hem uitleggen dat ze niet ontrouw is geweest, maar tóch een kindje krijgt. En wat zullen de mensen wel niet denken…?

God plaatst Jezus in een gezin
Waarom kiest de Here een ondertrouwde maagd uit als moeder van Zijn Zoon? Waarom niet gewoon een ongetrouwde maagd? U zegt misschien: “Wat maakt dat nou uit?” Heel veel!
Als Jezus uit een ongehuwde maagd geboren zou zijn, zou de Zoon van God een alleenstaande moeder hebben gehad. In die tijd was het zeer onwaarschijnlijk dat een ongehuwde moeder trouwde. Dat Maria en Jozef ondertrouwd waren betekende toen dat ze voor het leven met elkaar verbonden waren. Ze hadden alleen nog geen seksuele omgang. Het moment daarvoor was pas na de plechtige huwelijkssluiting, die met een groot feest gepaard ging.

Door Maria te kiezen plaatst God Zijn Zoon in het gezin van Jozef. Hij weet hoe belangrijk het is voor de ontwikkeling van Jezus om niet alleen een moeder, maar ook een vader te hebben. En wat een man en vader is Jozef!

God kiest niet alleen Maria, maar ook Jozef heel zorgvuldig uit
Het Evangelie van Matteüs begint met het geslachtsregister van Jezus Christus, de zoon van David, de zoon van Abraham. Het volgt de lange lijn van vaders die zonen verwekken: Abraham verwekte Isaäk, Isaäk verwekte Jakob, Jakob verwekte Juda en zijn broeders, en dat gaat zo door tot we bij Jozef aankomen. Dan zegt de Schrift niet: Jozef verwekte Jezus zoals bij de voorgaande vaders, maar: ‘Jakob verwekte Jozef, de man van Maria, uit wie Jezus geboren is, die Christus genoemd wordt.’ Dat is super raak verwoord.
Gelijk in het begin van het Evangelie verwijst Matteüs hierdoor naar de maagdelijke geboorte van de Here Jezus. De goddelijke Zoon wordt geboren uit Maria. Toch wordt de afstamming gerekend via Jozef. Wettelijk is Jezus een zoon van Jozef. Jozef en Maria zijn beiden uit het geslacht van David, maar de Here Jezus wordt via Jozef officieel een zoon van David.
Romeinen 1:3 en 4 zegt over de Here Jezus: ‘Gesproten uit het geslacht van David naar het vlees, naar de geest… Gods Zoon…’

Seksueel betrouwbaar
Als Jozef bemerkt dat Maria zwanger is, weet hij het zeker: “Dat komt niet door mij.” Hoewel hij en Maria ondertrouwd zijn, hebben ze geen seksuele gemeenschap gehad. Jozef wordt niet beheerst door zijn seksuele driften, zij worden door hem beheerst!
Het is zo belangrijk voor een meisje om te merken tijdens de verkeringstijd dat haar vriend de baas is over zijn seksuele driften. Het geeft een veilig gevoel. Want als hij zich vóór het huwelijk niet weet te beheersen, kan hij het dan wel ín het huwelijk? Want ook dan is er zelfbeheersing nodig, bijvoorbeeld bij ziekte of als de echtgenoten voor een bepaalde tijd afscheid moeten nemen.
Als een man zich seksueel beheerst in de verkeringstijd, krijgt hij de mogelijkheid om het innerlijk van het meisje te leren kennen en haar met het hart lief te krijgen. Dat deed Jozef.
Walter Trobisch schrijft:
‘Heb je wel eens geluisterd, als een orkest de instrumenten stemt voor het concert? Men begint dan met de zachte instrumenten, zoals de violen en de fluiten, stemt daarna de trompetten en de trommels. Zou men met de trompetten en de trommels begonnen zijn (die veel meer geluid veroorzaken), dan zou men de violen en de fluiten niet meer gehoord hebben. Hetzelfde is in het huwelijk het geval. Ook hier moet men met de zachte instrumenten beginnen, namelijk het geestelijk op elkaar afstemmen, om daarna de luidere instrumenten, de seksualiteit, hiermee in overeenstemming te brengen. Als men zich op een huwelijk wil voorbereiden, gaat het vooral om dit geestelijk afstemmen op elkaar.’ 1

Gevoelig
Maria weet hoe het zit. Zij weet dat ze geen omgang met een man heeft gehad, dat ze maagd is. Maar hoe kan ze dat aan Jozef bewijzen die dit allemaal niet weet? Wat zit deze jonge vrouw in een moeilijk parket! Ze loopt het gevaar van overspel beschuldigd te worden en daar staat in Israël een hele zware straf op.2 Maar Maria is niet bang. Ze weet dat ze onschuldig is en geeft het over aan God. De rust die van haar uitgaat in deze verwarrende omstandigheden is bijzonder.
Het is voor de hand liggend dat Jozef denkt dat hij zich in zijn lieve Maria vergist heeft. Het kan niet anders dan dat ze is vreemdgegaan, toch? Hoe zouden wij in zo’n situatie hebben gereageerd als we in Jozefs plaats hadden gestaan? Waarschijnlijk heel boos en opstandig.
Natuurlijk zal Jozef heel verdrietig en teleurgesteld zijn geweest. Maar het valt op dat hij in deze netelige situatie waarin hij Maria heel gemakkelijk verwijten had kunnen maken, heel teergevoelig handelt. Hij houdt van Maria en is bezorgd om haar. Ook nu in deze omstandigheden!
Hij wil haar niet in opspraak brengen. Hij wil niet dat ze over de tong zal gaan. En daarom besluit hij om in stilte van haar weg te gaan.2 Jozef wil zich aan de wet houden, die hem verbiedt om in deze omstandigheden Maria te trouwen.3 Maar hij ontziet haar zoveel als in zijn vermogen ligt. Hij loopt daarbij wel het risico zelf verkeerd beoordeeld te worden. Men zou immers denken dat het kind van hem is en dat hij nu zijn zwangere ondertrouwde vrouw verlaat... Hij verkiest barmhartigheid boven recht.
Een grandioze man die Jozef! God heeft echt een hele goede vader voor Zijn Zoon gekozen!
Jozef was gevoelig, maar beslist geen zacht gekookt eitje…

Oók sterk!
God grijpt in. Jozef krijgt een droom waarin een engel aan hem verschijnt. Die helpt hem uit de bange droom!: “Jozef, zoon van David, schroom niet Maria, uw vrouw tot u te nemen, want wat in haar verwekt is, is uit de heilige Geest.”
Maria is dus toch niet ontrouw aan hem geweest! Wat is dat een opluchting voor hem. Als hij wakker wordt, doet hij onmiddellijk wat de engel gezegd heeft: “Hij neemt Maria tot zich en heeft geen gemeenschap met haar tot Jezus geboren is.”4 Jozef neemt zijn verantwoordelijkheid en deinst niet terug voor de moeilijkheden. Dat laat ook het volgende zien:

Augustus, de grote keizer van het machtige Romeinse Rijk, wil weten over hoeveel mensen hij regeert. Iedere man moet zich daarom laten inschrijven in de plaats waar zijn voorgeslacht vandaan komt. Jozef moet helemaal naar Bethlehem, de stad van David. En… hij neemt zijn hoogzwangere bruid mee. Waarom doet hij dit? Had hij Maria in haar toestand niet beter thuis kunnen laten? Het is een zware tocht van 140 km dwars door het gebied van de Samaritanen heen. Maar Jozef wil haar in haar omstandigheden niet alleen achter laten. Hij wil haar beschermen tegen hoon en spot. En niet de schijn wekken dat hij Maria in de steek laat. Ze gaan samen. En zo wordt het schriftwoord vervuld dat Jezus in Bethlehem geboren zou worden:
‘En gij, Bethlehem Efrata, al zijt gij klein onder de geslachten van Juda, uit u zal Mij voortkomen die een heerser zal zijn over Israël en wiens oorsprong is van ouds, van de dagen der eeuwigheid.’ 5

Samen
We zien in de hele kerstgeschiedenis dat Jozef en Maria door dik en dun met elkaar optrekken. Waar Jozef is, daar is Maria en omgekeerd. Ze hebben dan ook een heel bijzonder geheim samen. Laten we dit in vogelvlucht bekijken. Lucas 2 vertelt:
‘En de herders kwamen met haast, en vonden Maria en Jozef en het Kindeke, liggende in de kribbe.’
Jozef is bij de bevalling en staat haar daarin bij. Dat was in die tijd in het Oosten beslist niet de gewone gang van zaken.
Later zien we ze weer samen in de tempel om hun Kind aan de Here op te dragen. Daar is de oude Simeon die wonderlijke dingen over hun zoontje zegt: “Met mijn eigen ogen heb ik de Redder gezien. Hij is een licht voor alle volken; de roem en eer voor Uw volk Israël.” Dan staat er: ‘Jozef en Zijn moeder verwonderen zich over hetgeen Simeon over hun Kind zegt.’ Ze beleven de dingen samen.
Ze reizen samen elk jaar naar Jeruzalem. Het jaarlijks opgaan naar de tempel was verplicht voor elke mannelijke Israëliet. Maar Maria gaat ook mee.
Op een keer als ze op reis zijn naar Jeruzalem, raken ze hun twaalfjarige Zoon kwijt. De verontruste ouders gaan samen op zoek. Als ze Hem gevonden hebben, zegt Maria: “Zie, uw vader en ik hebben u met angst gezocht.” Jozef is een betrokken vader!
God bestuurde het zo dat Jezus in een eenvoudig maar goed gezin kwam, waar vader en moeder optrekken met elkaar, één weg gaan, samen met God!

Gehoorzaam aan God
De engel des Heren komt nog tweemaal tot Jozef.6 Hij krijgt de opdracht om te vluchten naar Egypte en als de kust veilig is, verschijnt de engel weer om te vertellen dat ze terug kunnen keren naar hun land. Het valt me op in het verhaal dat de engel zich steeds richt tot Jozef en niet tot Maria. Jozef doet niet voor spek en bonen mee. Hij leeft niet in de schaduw van de meest begenadigde vrouw die er ooit geleefd heeft, omdat zij de Zoon van God gebaard heeft.
De Here geeft hem de leiding over het gezin, zoals aan elke vader. En Jozef maakt zich er niet met een Jantje van Leiden vanaf. Hij vat zijn verantwoordelijkheid ernstig op.

Net als de eerste keer reageert Jozef met directe gehoorzaamheid: Hij staat op en neemt in de nacht het Kind en Zijn moeder en wijkt uit naar Egypte. Het is opvallend dat hij telkens stil is en niets terug zegt tegen de engel. Hij handelt ernaar en geeft geen tegenwerpingen. Hij had bijvoorbeeld kunnen zeggen: “Kan de Here God Zijn eigen Zoon niet beschermen? Hij kan toch een legioen engelen sturen? Hij kan Herodes toch onschadelijk maken?” Niets van dit alles. Ze pakken al hun bezittingen op en vluchten. Ze weten niet voor hoe lang. De engel zei: “Totdat de Here het u zal zeggen.”
Egypte is een land vol afgoden. Geen ideale plek voor een gelovig gezin om te wonen. Maar geen gezeur, geen gemopper, geen bezwaren. Jozef gaat onmiddellijk en Maria gaat met hem mee.
Als een man de Here God gehoorzaamt, neemt zijn gezag toe. Hij zal sterk en krachtig worden en zijn persoonlijkheid en karakter zullen meer en meer groeien en mooier worden.

Lichtend voorbeeld
Het ontroert me, dat de hemelse Vader met zo’n grote zorg, een hele goede aardse vader uitkoos voor Zijn Zoon!
In het leven van Jozef zien we een prachtig model van een man en vader naar Gods hart. Hij is zorgzaam en gevoelig, maar ook sterk en daadkrachtig. Hij kent zelfbeheersing en is trouw. Hij draagt verantwoordelijkheid en neemt de leidng van het gezin op zich en deelt de zorg met zijn vrouw. Bovenal heeft Jozef de Here lief met zijn hele hart en is Hem gehoorzaam.
Fantastisch dat de Bijbel in deze kerstgeschiedenis ons zo’n lichtend voorbeeld heeft achtergelaten!

Els ter Welle

Eindnoten
1 Ik had een meisje lief, blz. 10
2 Matteüs 1:19
3 Deuteronomium 22:23,24
4 Matteüs 1:25
5 Micha 5:1
6 Matteüs 2:13-23