Het Zoeklicht en haar bestaansrecht

Henk Schouten • 91 - 2015 • Uitgave: 1
Op 17 november jl. kwamen de redactieleden en de schrijvers van Het Zoeklicht samen. Dat is een jaarlijks gebeuren. Een goed moment van ontmoeting, bezinning en gezamenlijk gebed. Dit jaar werd door de hoofdredacteur een inleiding gehouden. In deze inleiding werd gesproken over de Maranatha-beweging in het algemeen en Het Zoeklicht en haar bestaansrecht in het bijzonder. Hieronder een uitgebreide samenvatting.

Het Zoeklicht staat midden in de traditie van de Maranatha-beweging, dat zal niemand hier ontkennen. Wat we helaas ook niet kunnen ontkennen is dat de kracht van die beweging, zeker in ons land is verminderd. Ze werd altijd al weersproken en die tegenspraak lijkt soms toe te nemen. Jammer, onnodig, misschien moeten we ons op dit punt onderzoeken. Zijn we daar zelf niet medeschuldig aan? Terug naar onze missie en vandaar uit visie ontwikkelen die past bij de tijd.
Nu eerst een herinnering aan de dingen waar we voor mogen staan.

Maranatha
Het woord ‘Maranatha’ komen we dikwijls tegen als benaming voor kerkgebouwen. De gelovigen zijn daar bijeen, maar zijn zich niet altijd bewust van de betekenis van het woord ‘Maranatha’, hoewel daar toch een geweldig appel in doorklinkt. De Maranatha-beweging wil heel graag dit appel onderstrepen en naar buiten brengen. Zij is ervan overtuigd dat er met de terugkomst van Christus een heilvolle tijd aanbreekt op aarde. terwijl de gemeente bij haar Heer mag zijn. Maar waar staat het woord Maranatha voor en de beweging die zich daarom heeft gevormd?

Betekenis
In de Bijbel komen we het woord alleen tegen in 1 Korintiërs 16:22, ‘Als iemand de Heere Jezus Christus niet liefheeft, laat die vervloekt zijn. Maranatha!’

Er zijn drie varianten waarmee het woord verklaard kan worden.
• De eerste lezing is mãrãn’ ãtã (onze Heer is gekomen of is aanwezig).
• De tweede lezing is mãrãnã’ ta (onze Heer kom!).
Beide leeswijzen zijn mogelijk. Tegenwoordig gaat de voorkeur uit naar de tweede lezing, dan is dit woord een bede van hoop en verwachting.
• Men kan het deel ãtã ook als een profetisch perfectum beschouwen, dan krijgt het woord nog weer een andere betekenis, namelijk ‘de Here zal zeker komen’.
Opvallend is dat het in 1 Korintiërs 16:22 om een vervloeking en een ernstige waarschuwing gaat. Pas op, je bent gewaarschuwd, de Here zal zeker komen! In onze tijd is dat waarschuwende element sterk naar de achtergrond verschoven en is het accent op de hoop op de komst van de Heer komen te liggen.

De Maranatha-beweging
Wanneer we spreken van een Maranatha-beweging, dan gaat het om een verzameling van gelovigen, die sterk leven bij de verwachting van de wederkomst van Jezus Christus en daarnaar uitzien. Die terugkomst draagt de betekenissen in zich van hoop, maar ook oordeel. We hoeven de betekenissen niet tegen elkaar uit te spelen, maar kunnen ze beide naast elkaar laten staan.

Ten dienste van kerken?
De Maranatha-beweging wil zich niet afscheiden of verheffen, maar zich positief en ten dienste van kerken opstellen. Zij stelt zich niet naast de kerk of buiten de kerk, maar binnen de kerken van alle denominaties vinden we mensen die de Maranatha-gedachte zijn toegenegen en zich daar mee verbonden weten. De Maranatha-beweging is niet een nieuw kerkgenootschap. Het doel van de beweging is om het verlangen naar de wederkomst van de Here Jezus onder gelovigen te versterken.

Wanneer ontstond de Maranatha-beweging?
Een meer legitieme vraag zou moeten zijn: wanneer is zij verdwenen? Vanaf het prilste begin van de kerk immers was de boodschap van de wederkomst van Christus de hoop waaruit de gelovigen leefden. Wanneer de Heer opvaart naar de hemel, dan wordt aan de achterblijvende discipelen direct toegezegd dat Jezus op dezelfde manier zal terugkomen. En spreekt de Bijbel niet van ‘Hem die is, die was en die komen zal’? (Openbaring 1:4). Hoe sterk drukt Paulus zich uit wanneer hij schrijft: ‘hoe u zich van de afgoden tot God bekeerd hebt om de levende en waarachtige God te dienen en Zijn Zoon uit de hemelen te verwachten’ (1 Tessalonicenzen 1:9).
Het lijkt er misschien op dat de Maranatha-beweging iets is van de vorige eeuw, maar dat is niet terecht. Sommigen proberen te beargumenteren dat het accent dat de Maranatha-beweging legt op de verwachting van de wederkomst van de Here Jezus niet direct de centrale boodschap van de kerk hoort te zijn, of ernstiger, men probeert het als een dwaalleer te bestempelen, de kerkgeschiedenis zou er immers over zwijgen.
Dat is opmerkelijk. We zijn Maarten Luther bijzonder dankbaar daarvoor, dat hij de rechtvaardigingsleer weer terug vond en in het centrum bracht in het kerkelijk leven. Honderden jaren was dit hele belangrijke van ons geloof uit het kerkelijk belijden verdwenen.
Zo is ook de hoop op en de verwachting van de terugkomst van Jezus lange tijd afwezig geweest. Lange tijd werd er niet of nauwelijks over gesproken of geschreven. Maar net als de rechtvaardigingsleer van Luther, is de Maranatha-boodschap een voluit Bijbelse boodschap en die willen we bekend maken.

Er wordt in de Bijbel veel vaker geschreven over de terugkomst van de Here Jezus dan bijvoorbeeld over doop en avondmaal, volgens statistici ongeveer 300 keer. We lezen erover bij vermaningen, maar ook als vertroosting of als aansporing tot een heilige levenswandel.
Het is niet mogelijk het appel ‘Maranatha’ uit de Bijbel te wissen zonder daarbij de Schrift ernstig te verminken en zelfs krachteloos te maken. In de laatste 150 jaar zien we haar echter terugkeren, niet zelden in samenhang met een hernieuwde visie op evangelisatie- en zendingsdrang.

Israël
Het is opvallend dat de herleefde belangstelling voor de Bijbelse toekomstverwachting parallel liep aan de beweging die op gang kwam en Joden weer een thuisland gaf.
Samenvallend met de terugkeer van het Joodse volk kreeg men binnen de Maranatha-beweging ook meer zicht op de Bijbelse beloften voor dit verkoren volk. Juist dit inzicht verschilde nogal eens van de gangbare theologie. Sinds keizer Constantijn en zeker Augustinus had men doorgaans niet zoveel oog meer voor het Messiaanse koninkrijk en de feitelijkheid daarvan. Zicht op herstel voor Gods volk in het land, dat beloofd was aan Abraham, Isaäk en Jakob, was geofferd aan de gedachte dat de kerk de plaats van Israël had ingenomen.

Eenzijdigheid
Een ander punt van kritiek voortkomend uit onkunde, is het verwijt van eenzijdigheid. Hoewel die kritiek niet terecht is, zal de Maranatha-beweging die wel serieus moeten nemen. Zij is er blijkbaar niet goed in geslaagd de implicaties van haar Bijbelse verwachting en de impact die het hoort te hebben op ons leven, uit te leggen en door te geven. De Maranatha-boodschap is allesbehalve eenzijdig.
De drie V’s die nog altijd de cover sieren van Het Zoeklicht, spreken voor zich: Verzoening, Vervulling, Verwachting.
Bij de verzoening gaat het natuurlijk om het volbrachte werk, waardoor wij gerechtvaardigd zijn. Een wedergeboren mens leeft als nieuw mens op aarde en mag vervuld met de Heilige Geest dit nieuwe leven vormgeven, we spreken van levensheiliging. Dat doet hij in de verwachting van de mooie en rijke dingen die gaan komen.

Johannes de Heer
Johannes de Heer is van grote invloed geweest op de Maranatha-beweging in ons land. Bekend is de zangbundel die hij samenstelde en die al meer dan honderd jaar gebruikt wordt in kerken en kringen. De liederen uit deze bundel voeren altijd nog de hitlijsten van veel verzoekplatenprogramma’s aan.
Daarnaast is Johannes de Heer de stichter geweest van Het Zoeklicht. Hij zelf schreef daarover:
‘Het Zoeklicht beoogt in Holland de vergeten waarheid van de Wederkomst des Heeren opnieuw naar voren te brengen door de aandacht te vestigen op de teekenen der tijden in het licht van het Profetisch Woord. Wel was deze waarheid reeds lang tevoren gebracht in andere kerken en kringen, met name in de Vrije Evangelische Gemeenten, Vergadering van Gelovigen, enz., maar het speciaal bezig-zijn met deze boodschap ontbrak. De groote oorlogsberoeringen in 1914/15 openden voor mijn oogen de grote kansen, die hiermede geboden werden ten opzichte van het Evangelie in den ruimste zin van het woord.’
Hij wilde de gelovigen zowel binnen als buiten de kerken van welke denominatie dan ook dienen met de boodschap van de toekomst des Heren. Vooral ook trachtte hij ongelovige mensen te overtuigen van de ernst van de tijd.
Er kwamen conferenties in Arnhem, Doetinchem en Den Helder. Het werk breidde zich steeds verder uit tot buiten de landsgrenzen, naar België, Duitsland, Zwitserland, Polen, Zweden, Denemarken. Om al dit werk te bedienen, stelde Johannes de Heer veel op schrift en bracht vanaf 1 juli 1919 het gelijknamig tijdschrift Het Zoeklicht uit, dat zelfs lange tijd een weekblad is geweest met 32 pagina’s!

Bijbelse verantwoording
De Maranatha-beweging wil een volop Bijbelse beweging zijn. Het middelpunt is dan ook de prediking van Christus naar de Schriften, zoals in het Oude Testament in Psalm 40:8 geschreven staat: ‘Zie Ik kom, in de boekrol is over Mij geschreven.’
Wanneer we die boekrol openen en de Bijbel onderzoeken dan lezen we heldere beloften, maar ook allerlei typen en offers. In al deze vormen en beelden is veel te herkennen van de Here Jezus. In de volheid van de tijd is Hij gekomen als de Goede Herder die Zijn leven gaf voor de schapen en straks zal Hij terugkomen als de Opperherder. Dit is het fundament van de Maranatha-prediking, waarbij persoonlijk geloof, bekering, heiligmaking en verwachting de voornaamste elementen zijn. Of, om het met een tekst van Paulus te zeggen: ‘en leert ons de goddeloosheid en de wereldse begeerten te verloochenen en in de tegenwoordige wereld bezonnen, rechtvaardig en godvruchtig te leven, terwijl wij verwachten de zalige hoop en verschijning van de grote God en onze Zaligmaker, Jezus Christus’ (Titus 2:12,13).
De Maranatha-prediking verschuift de zaligheid niet naar de toekomst, maar zij opent in de tegenwoordige tijd het nodige perspectief voor de stuurloze mens, opdat hij vanuit dat perspectief zijn leven hier en nu vormgeeft.
De kerk moet zich weer en meer bewust worden van haar hemelse taak en roeping en haar uitzicht op de toekomstige heerlijkheid. Dat moet hier op aarde gebeuren.

Praktische aspecten
Voor wie denkt dat de Maranatha-beweging eenzijdig is en een versmalling van de Bijbelse boodschap met zich meebrengt, wil ik een aantal praktische aspecten noemen waaruit juist het tegenovergestelde blijkt.
Ze geeft hoop betreffende het milieu in Romeinen 8:18-25, de schepping wacht op het openbaar worden van Gods kinderen. Even verder (Romeinen 11:25-27) schrijft Paulus over de verharding en aanneming van Israël. In 1 Korintiërs 6:2,3 lezen we dat we als gelovigen elkaar niet voor de rechter mogen dagen.
We zouden kunnen schrijven over de opstanding, de troost bij het sterven, over heiligmaking, overvloedig zijn in de liefde, onberispelijk leven, eensgezindheid en bescheidenheid. Dat alles staat bijna voortdurend in de context, het spanningsveld zo u wilt, van de wederkomst van Jezus Christus. En de lijst van onderwerpen die de belofte van de wederkomst raken is daar nog lang niet mee uitgeput.
Ze biedt troost in verdrukking (2 Tessalonicenzen 1:7), geeft uitzicht op heerlijkheid (1 Timoteüs 4:1), we worden opgeroepen de eigen bijeenkomst niet te verzuimen (Hebreeën 10:36,37) en ze geeft aanleiding ons leven in te richten naar Gods wil (2 Petrus 3:10,11).

De Maranatha-gedachte raakt dus zeer veel aspecten van het praktisch geloofsleven en blijkt buitengewoon veelzijdig. In de praktijk blijkt ook en is steeds gebleken dat daar waar de kerk oog heeft voor de toekomstige zaken en uitziet naar de terugkomst van de Here Jezus, zij sterk gemotiveerd is tot heiligmaking en verkondiging. De individuele gelovige, die uitziet naar de komst van de Heer en alle blijde zowel als ernstige implicaties daarvan beseft, heeft een biddende houding en zal een verschil maken in zijn omgeving.

Samenvatting
De Maranatha-beweging heeft heel oude papieren en is bepaald niet een jonge loot in de kerkgeschiedenis. Volledig in overeenstemming met de betekenis van het woord Maranatha, waarin zowel hoop als banvloek doorklinken, wil de Maranatha-beweging voluit gaan voor de Bijbelse boodschap. Haar boodschap is breed, wie Jezus Christus verwacht zal daar in alle aspecten van zijn leven mee rekenen.

Dit nummer in uw hand is de eerste van de 91e jaargang. De Heer is genadig en geeft nog tijd. Hoelang die resttijd nog zijn zal weet ik niet, wat ik wel weet is dat de Here zeker komen zal. Deze verkondiging is het bestaansrecht en de bestaansvoorwaarde voor al ons werk en wel heel in het bijzonder voor ons blad.
Een bekende uitspraak in deze luidt: ‘Wat in de gemeente van de eerste eeuw de enige hoop was, is in deze laatste tijd nog maar de hoop van enigen.’ Dat moet verbeteren.

Maranatha.

Henk Schouten