Leer van de vijgenboom!
Gieneke van Veen-Vrolijk • 85 - 2009 • Uitgave: 4
Te’ena
Vorige keer noemden wij het gebruik van beelden in de Bijbel. Ditmaal staan we stil bij het natuurbeeld van een ‘Bijbelse boom’: de vijgenboom. De Hebreeuwse naam voor zowel de vijgenboom als de vrucht ervan luidt ‘te’ena’. Daarnaast komt het woord ‘develah’ voor ter aanduiding van een koek van gedroogde geperste vijgen en wordt de term ‘bikkurah’ gebruikt voor de vroege vijg.
In Israël is de vijgenboom een kenmerkende verschijning, zoals dat in het hele Middellandse Zeegebied het geval is. Samen met de olijfboom en de wijnstok behoort de vijgenboom tot de voornaamste en meest bruikbare bomen van de Israëlieten. Als de bodem goed gecultiveerd is en de vijgenboom op de juiste wijze wordt verzorgd, kan hij tweemaal per jaar een rijke oogst opleveren. De vroege vijgen rijpen al in juni en de late vruchten in augustus en september. De vroege vijgen staan bekend vanwege de fijne smaak en ook geur.
Vooral de late vijgen worden in gedroogde vorm geperst tot koeken, bestemd voor export. In de Bijbelse tijd en ook later vormden vijgen een belangrijk onderdeel van het voedselpakket.
Vijgen zijn erg voedzaam vanwege het hoge suikergehalte van deze vruchten. Hierdoor zijn vijgen ook goed te drogen en kunnen ze tot koeken worden geperst voor de periode waarin er geen verse vruchten zijn. Deze ‘debhela’/vijgenkoeken worden meerdere malen in de Bijbel genoemd (1Sam. 25:18; 30:12; 2Kon. 20:7; Jes. 38:21; 1Kron. 12:40).
De vijgenboom kan een hoogte van circa 3 - 5 meter bereiken. De stam en takken zijn glad met een zilverkleurige bast. De takken zijn vaak lang en gebogen. In de vijgenboom zit overal een plakkerige melksap die op de huid kan prikkelen. De handvormige bladeren van de vijgenboom zijn groot en ruw en hebben dikke nerven. De bladeren vallen in het begin van de winter af om vroeg in de lente weer uit te botten. Het diepgroene, dikke gebladerte van de ‘te’ena’/vijgenboom biedt een aangename schaduw die in warme landen zeer welkom is. Zo zat Nathanaël waarschijnlijk vanwege die heerlijke schaduw onder een vijgenboom toen de Here Jezus hem zag “…Ik zag u onder de vijgenboom…”(Joh. 1:48-51).
Beeld van Gods zegeningen
De vijgenboom was geliefd vanwege zijn heerlijke vruchten en weldadige schaduw. Omdat de vijgenboom algemeen bekend was, sprak dit vijgenboombeeld de mensen aan. In Gods toekomstbeloften komt dit beeld voor (Micha 4:4; Zach. 3:10). Het salomonische ideaal voor Israël was te leven in welvaart en rust die God geeft: “En Juda en Israël woonden zeker, ieder onder zijn… vijgenboom… alle dagen van Salomo” (1Kon. 4:25).
Zelfs de afgezant van de Assyrische koning gebruikte in zijn godslasterlijke hoonrede de vijgenboom als beeld van ‘het goede leven in voorspoed’ dat hij misleidend schilderde, om het volk af te trekken van Hizkia die zei: “de HERE zal ons redden” (2Kon. 18:31,32; Jes. 36:16). Soortgelijke misleidingen klinken ook nu!
Vruchtbaarheid
De eigenschappen van vruchtbaarheid en schaduw maken de vijgenboom1 tot een veelzeggend beeld dat de Here God gebruikt in Zijn relatie tot Zijn verbondsvolk.
God zag Israël als ‘bikkura’/vroege vrucht van de ‘te’ena’/vijgenboom. Hosea verwoordt hoe God vruchtbaarheid verwachtte: “…als eerste vrucht aan de vijgenboom zag Ik uw vaderen… maar…” (Hos. 9:10). ‘Bikkura’ duidt primair op een vroegrijpe vrucht en slaat met name op de vroege vijgen die in de lente rijpen als veelbelovende voorbode van vruchtbaarheid. Vooral die vroege vijgen waren zo begeerlijk! (Micha 7:1; vgl. Jer. 24:2). Zo begeert de Here God in het leven van de Zijnen vruchtbaarheid te vinden. Wat vindt Hij in mijn leven?
Ook in het Nieuwe Testament vinden we het beeld van de vijgenboom. De Here Jezus leert de Zijnen dat een bladerrijke vijgenboom zonder vruchten het beeld is van een godsdienstig leven met veel (uiterlijk) vertoon, dat toch onvruchtbaar is (Marc. 11:13,20). Deze indringende les is blijvend actueel. We moeten immers waken voor het gevaar van het gevaar van geestelijke vruchteloosheid (Luc. 13:6-9).
Waakzaamheid leren
De Here Jezus gebruikt het vijgenboombeeld om ons te leren waakzaam en bereid te zijn voor Zijn spoedige wederkomst: “Leert van de vijgenboom… wanneer zijn tak week wordt en de bladeren uitspruiten, dan weet u dat de zomer nabij is.” (Matt. 24:32; Marc 13:28). Zoals de bladeren aan de vijgenboomtakken uitspruiten als voortekenen van de zomer, zijn er veel andere ‘tekenen der tijden’ die Jezus’ wederkomst aankondigen: misleiders, oorlogen, rampen (Marc. 13; Matt. 24). Een bijzonder voorteken dat ons de voetstappen van de komende Messias doet horen, zien wij in Israël, sinds 1948 als Staat in het land der belofte. Een oproep tot waakzaamheid. Leer van de vijgenboom: “Let op, waak en bid…” (Marc. 13:33).
Dr. Gieneke van Veen-Vrolijk
1 De vijgenboom wordt vaak samen met de wijnstok genoemd.
Vorige keer noemden wij het gebruik van beelden in de Bijbel. Ditmaal staan we stil bij het natuurbeeld van een ‘Bijbelse boom’: de vijgenboom. De Hebreeuwse naam voor zowel de vijgenboom als de vrucht ervan luidt ‘te’ena’. Daarnaast komt het woord ‘develah’ voor ter aanduiding van een koek van gedroogde geperste vijgen en wordt de term ‘bikkurah’ gebruikt voor de vroege vijg.
In Israël is de vijgenboom een kenmerkende verschijning, zoals dat in het hele Middellandse Zeegebied het geval is. Samen met de olijfboom en de wijnstok behoort de vijgenboom tot de voornaamste en meest bruikbare bomen van de Israëlieten. Als de bodem goed gecultiveerd is en de vijgenboom op de juiste wijze wordt verzorgd, kan hij tweemaal per jaar een rijke oogst opleveren. De vroege vijgen rijpen al in juni en de late vruchten in augustus en september. De vroege vijgen staan bekend vanwege de fijne smaak en ook geur.
Vooral de late vijgen worden in gedroogde vorm geperst tot koeken, bestemd voor export. In de Bijbelse tijd en ook later vormden vijgen een belangrijk onderdeel van het voedselpakket.
Vijgen zijn erg voedzaam vanwege het hoge suikergehalte van deze vruchten. Hierdoor zijn vijgen ook goed te drogen en kunnen ze tot koeken worden geperst voor de periode waarin er geen verse vruchten zijn. Deze ‘debhela’/vijgenkoeken worden meerdere malen in de Bijbel genoemd (1Sam. 25:18; 30:12; 2Kon. 20:7; Jes. 38:21; 1Kron. 12:40).
De vijgenboom kan een hoogte van circa 3 - 5 meter bereiken. De stam en takken zijn glad met een zilverkleurige bast. De takken zijn vaak lang en gebogen. In de vijgenboom zit overal een plakkerige melksap die op de huid kan prikkelen. De handvormige bladeren van de vijgenboom zijn groot en ruw en hebben dikke nerven. De bladeren vallen in het begin van de winter af om vroeg in de lente weer uit te botten. Het diepgroene, dikke gebladerte van de ‘te’ena’/vijgenboom biedt een aangename schaduw die in warme landen zeer welkom is. Zo zat Nathanaël waarschijnlijk vanwege die heerlijke schaduw onder een vijgenboom toen de Here Jezus hem zag “…Ik zag u onder de vijgenboom…”(Joh. 1:48-51).
Beeld van Gods zegeningen
De vijgenboom was geliefd vanwege zijn heerlijke vruchten en weldadige schaduw. Omdat de vijgenboom algemeen bekend was, sprak dit vijgenboombeeld de mensen aan. In Gods toekomstbeloften komt dit beeld voor (Micha 4:4; Zach. 3:10). Het salomonische ideaal voor Israël was te leven in welvaart en rust die God geeft: “En Juda en Israël woonden zeker, ieder onder zijn… vijgenboom… alle dagen van Salomo” (1Kon. 4:25).
Zelfs de afgezant van de Assyrische koning gebruikte in zijn godslasterlijke hoonrede de vijgenboom als beeld van ‘het goede leven in voorspoed’ dat hij misleidend schilderde, om het volk af te trekken van Hizkia die zei: “de HERE zal ons redden” (2Kon. 18:31,32; Jes. 36:16). Soortgelijke misleidingen klinken ook nu!
Vruchtbaarheid
De eigenschappen van vruchtbaarheid en schaduw maken de vijgenboom1 tot een veelzeggend beeld dat de Here God gebruikt in Zijn relatie tot Zijn verbondsvolk.
God zag Israël als ‘bikkura’/vroege vrucht van de ‘te’ena’/vijgenboom. Hosea verwoordt hoe God vruchtbaarheid verwachtte: “…als eerste vrucht aan de vijgenboom zag Ik uw vaderen… maar…” (Hos. 9:10). ‘Bikkura’ duidt primair op een vroegrijpe vrucht en slaat met name op de vroege vijgen die in de lente rijpen als veelbelovende voorbode van vruchtbaarheid. Vooral die vroege vijgen waren zo begeerlijk! (Micha 7:1; vgl. Jer. 24:2). Zo begeert de Here God in het leven van de Zijnen vruchtbaarheid te vinden. Wat vindt Hij in mijn leven?
Ook in het Nieuwe Testament vinden we het beeld van de vijgenboom. De Here Jezus leert de Zijnen dat een bladerrijke vijgenboom zonder vruchten het beeld is van een godsdienstig leven met veel (uiterlijk) vertoon, dat toch onvruchtbaar is (Marc. 11:13,20). Deze indringende les is blijvend actueel. We moeten immers waken voor het gevaar van het gevaar van geestelijke vruchteloosheid (Luc. 13:6-9).
Waakzaamheid leren
De Here Jezus gebruikt het vijgenboombeeld om ons te leren waakzaam en bereid te zijn voor Zijn spoedige wederkomst: “Leert van de vijgenboom… wanneer zijn tak week wordt en de bladeren uitspruiten, dan weet u dat de zomer nabij is.” (Matt. 24:32; Marc 13:28). Zoals de bladeren aan de vijgenboomtakken uitspruiten als voortekenen van de zomer, zijn er veel andere ‘tekenen der tijden’ die Jezus’ wederkomst aankondigen: misleiders, oorlogen, rampen (Marc. 13; Matt. 24). Een bijzonder voorteken dat ons de voetstappen van de komende Messias doet horen, zien wij in Israël, sinds 1948 als Staat in het land der belofte. Een oproep tot waakzaamheid. Leer van de vijgenboom: “Let op, waak en bid…” (Marc. 13:33).
Dr. Gieneke van Veen-Vrolijk
1 De vijgenboom wordt vaak samen met de wijnstok genoemd.
