Lieve, sterke vaders gezocht!

Els ter Welle • 87 - 2011 • Uitgave: 2
Serie Vaderschap (9)

Mijn man en ik hielden ons eerste kinderkamp in 1960. Herman was vijfentwintig en ik twintig, dus nog piepjong en onervaren.
Het kamp was een ramp! We sloofden ons uit voor de kinderen, we deden alles om het hun naar de zin te maken. Het programma was goed, daar lag het niet aan. Waar het wel door kwam? We hadden gewoon geen gezag. De orde was ver zoek. We kregen aan het eind van de dag de kinderen niet in slaap. Tot diep in de nacht was het dolle pret. We dachten dat ze daardoor van vermoeidheid wel een gat in de dag zouden slapen. Mooi niet. Het was nauwelijks licht of we hoorden de kinderstemmen al in de speeltuin. Na afloop van die week waren wij en de kinderen totaal uitgeput. Herman en ik dachten: Dit nooit meer.
Toch hebben we bijna veertig jaar lang kinderkampen gehouden.

Liefde zonder discipline geeft chaos

Door dit eerste kamp hebben we iets belangrijks geleerd: vriendelijkheid en aandacht alleen is niet voldoende. Liefde zonder duidelijke leiding geeft verwarring. En zo is het ook in een gezin.
De anti-autoritaire opvoeding die zijn opgang deed in de jaren zestig, heeft een hoop ellende veroorzaakt, waarvan we nog steeds de wrange vruchten plukken.
De slogan was: Laat een kind opgroeien, dring hem niets op, geef hem vooral niet teveel instructies, dan komt er vanzelf iets goeds uit. Dit denken komt voort uit de humanistische visie, dat de mens goed is. Maar een kind gaat helemaal in de fout door dit verkeerde idee.
Helaas zijn er echter veel ouders die beïnvloed zijn door dit onjuiste gedachtegoed. Ze hebben het zicht verloren op de opvoeding vanuit Bijbelse principes. De Bijbel zegt dat we zijn geboren met een neiging tot het kwade.1 Daarom moet een kind geleid en gedisciplineerd worden. En in de Bijbel is de vader daarin de hoofdverantwoordelijke!2
Zo zegt Paulus in Efeze 6:4 dat kinderen opgevoed moeten worden in de tucht en terechtwijzing van de Here. En hij geeft deze opdracht regelrecht aan vaders.

Tucht een akelig woord?
Een christenpedagoog zei eens tegen mij: “Ik wou dat ik het woord tucht uit de Bijbel kon schrappen.” Het woord heeft voor velen een hele negatieve gevoelswaarde. Ook voor mij had het een nare klank. Ik associeerde het namelijk met een gebeurtenis uit mijn jeugd. Ik liep als klein meisje met mijn opa te wandelen, mijn kleine handje in zijn grote knuist, heerlijk! Op een gegeven ogenblik kwamen we langs een groot monumentaal pand. In de nok van het huis stond met grote letters geschreven: tuchthuis. Juist op het moment dat ik de letters had ontcijferd, kwam er uit de deur een rij kinderen gelopen twee aan twee, keurig in het gelid, allemaal in dezelfde kleding. Het gaf me een akelig gevoel en ik dacht: “Brr, ‘tucht’, vreselijk!”

Maar… in de Bijbel is tuchtigen helemaal geen negatief woord. De betekenis vanuit het Hebreeuws (de oorspronkelijke taal van het Oude Testament) is ‘leiding ten goede’ of ‘een weg ten leven aanwijzen’. Het houdt ook in: ‘trekken’. De vader moet een voortrekker zijn. Hij gaat zijn kinderen voor en trekt hen mee op de goede weg. Dus vaders, luiheid hoort er niet bij!
In het Nieuwe Testament wordt het Griekse woord ‘paidea’ gebruikt, dat opvoeden betekent. Ons woord pedagogiek is ervan afgeleid. En opvoeden in de Bijbel is meer dan kinderen eten en drinken geven en ze naar school te sturen. Het houdt in dat we regelmatig sturend aanwezig zijn en duidelijk vertellen waar het fout gaat èn ingrijpen als het nodig is.

Hebreeën 12:5-9 is hierin een sleutelgedeelte:
‘Mijn zoon, acht de tuchtiging van de Heer niet gering, en verslap niet als gij door Hem bestraft wordt, want wie Hij liefheeft, tuchtigt de Here, en Hij kastijdt iedere zoon, die Hij liefheeft. Als tuchtiging hebt gij dit te dragen: God behandelt u als zonen. Want is er wel een zoon, die niet door zijn vader getuchtigd wordt? Blijft gij echter vrij van de tuchtiging, dan zijt gij bastaards en geen zonen.’3
In dit gedeelte zien we dat tucht het kenmerk is van liefde én van zoonschap. Tucht is dus niet het tegenovergestelde van liefde, maar is liefde!! Het is onderdeel van vaderlijke zorg! Als een kind niet wordt getuchtigd, dan wordt het behandeld als een onwettig kind (bastaard).
Als een vader moet straffen, doet hij het uit liefde en bezorgdheid en niet vanuit woede, frustratie of onmacht. Dat is uit den boze!! Dan mist tucht volledig zijn doel. Dan wordt ze hard en liefdeloos en onmogelijk. De vader heeft het goede met zijn kind voor, hij wil het corrigeren, het beschermen, het op de goede weg brengen. Dat is het doel van tucht!
Hebreeën 12:11 zegt: Tucht brengt eerst geen vreugde maar verdriet. Maar wie er door gevormd is, plukt er de vruchten van: een leven in vrede en gerechtigheid.

Toen onze zoon een jaar of twaalf was en na een bezoek aan een vriend thuis kwam, zei hij: “Die vader houdt denk ik niet van zijn kinderen. Hij grijpt helemaal niet in als het fout gaat. Mijn vriendje was ontzettend vervelend tegen zijn zusje en hij keek naar een smerige film. Zijn vader zat in de kamer de krant te lezen en bemoeide zich nergens mee. Ik ben er maar weggegaan.”
Deze man hield niet zoveel van zijn kinderen dat hij zich bezig hield met de moeilijke klus van opvoeden. Dat kost namelijk tijd, energie, kracht, het eist volharding, zelfdiscipline, zelfverloochening en vraagt grote betrokkenheid!

Vaders, wees sterk!
Er zijn steeds meer huizen waar kinderen het centrale middelpunt zijn en hun ouders intimideren. Schreeuwende en rondrennende kinderen en de ouders grijpen niet in. Kinderen die brutaal van alles zeggen en geen ouder die hen de mond snoert. Kinderen die alles willen hebben en het nog krijgen ook.
Mirjam Schottelndreier schreef een boek met de prikkelende titel: Monsters van kinderen, draken van ouders. Zij stelt op hilarische wijze de moderne opvoeding aan de kaak en beschrijft het kind van tegenwoordig als koning, keizer en admiraal. Kinderen zouden kleine ettertjes zijn die de leiding hebben overgenomen.
Derek Prince zegt in zijn boek Man & Vader:
“De beste manier om ontevreden, gefrustreerde en ongelukkige kinderen voort te brengen, is ze te verwennen - geef hen alles waar ze om vragen, doe precies wat ze willen en geef toe aan elke wens of eis. Kinderen die op zo’n manier opgroeien, zullen verwachten dat het leven hen net zo behandelt als hun ouders dat deden. En ze komen bedrogen uit! Het leven zit zo niet in elkaar. Het leven stelt hoge eisen - en die worden almaar hoger. Ik heb nogal wat levens gezien van mensen die door hun ouders volgens niet-Bijbelse patronen waren opgevoed en ik moet zeggen dat ze, in verschillende mate, allemaal een moeilijk leven hebben gehad.”

Een vader die van zijn kind houdt, stelt gezonde grenzen en houdt zich daaraan. Meer dan ooit hebben vaders de standvastigheid nodig om ‘nee’ te zeggen. ‘Nee’ tegen verkeerde films, tegen onreine taal, tegen brutaliteit, tegen wat kinderen tegenwoordig allemaal wel willen hebben. ‘Nee’ als de kinderen de geestelijke atmosfeer in huis bederven.
Maar… veel vaders durven niet tegen de vastberaden wil van hun kind of tiener in te gaan. Ze zijn bang om de sympathie van hun kind te verliezen en grijpen daarom niet in als het eigenlijk hard nodig is.

Als de vader het laat afweten…
Een vader die niet opvoedt, creëert in zijn kind een leegte. Het krijgt het onbestemde gevoel: “Mijn vader houdt niet genoeg van mij om zich druk om mij te maken.”
Een slappe vader laat, doordat hij geen leiding geeft, het kind aan zichzelf over. Het kind wordt niet beteugeld. Spreuken 29:15 zegt: ‘Een aan zichzelf overgelaten knaap maakt zijn moeder te schande.’
Adonia, de vierde zoon van David was zo’n man. Zijn vader had hem zijn leven lang geen verwijt gemaakt, nergens mee geconfronteerd. Adonia bracht groot leed en schande in het leven van zijn ouders.4 De Schrift zegt dat Adonia overmoedig was. Een kind dat nooit gecorrigeerd wordt, krijgt het idee dat de wereld om hem draait. Er wordt egoïsme gekweekt. Het kind leert geen verantwoordelijkheid. Het heeft niet geleerd respect voor zijn ouders te hebben en daardoor ook niet voor zijn medemens. Kinderen die geen goede leiding ontvangen worden vaak wanordelijke persoonlijkheden. Een kind dat niet geleerd heeft zijn ouders te gehoorzamen, zal het ook moeilijk vinden om God te gehoorzamen.

De vader die de toffe peer wil zijn en alles over zijn kant laat gaan, brengt bovendien zijn vrouw in een moeilijke positie. Als hij het laat afweten, bestaat er grote kans dat zij het oppakt. Als hij de confrontatie niet aangaat, zal zij het waarschijnlijk doen. De vrouw mist dan de bescherming van haar man die de moeilijke klussen in de opvoeding voor zijn rekening hoort te nemen. En loopt daarbij het gevaar de ‘boeman’ te worden in de ogen van haar kinderen.

Maar er is nóg een ernstig gevolg, zowel voor de dochter als voor de zoon. Beiden krijgen in hun jeugd geen juist beeld mee van een man zoals God het bedoeld heeft. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor de seksuele vorming. De jongen mist een juist identificatiemodel. Het meisje leert niet de sterkte en het belang van een vader en een man in het algemeen kennen.
Een jonge lesbische vrouw zei tegen mij: “Mannen zijn voor mij overbodig, die kunnen we missen als kiespijn. Ik heb geleerd dat je alleen maar op vrouwen kunt vertrouwen.” Achter deze woorden lag een hele wereld van diepe teleurstelling in haar vader. Ze had een vader die niet betrokken was bij de opvoeding van zijn kinderen en een hele sterke moeder die alles perfect regelde. Ook bij jongens kan zo’n verkeerd patroon een scheefgroei geven in de seksuele identiteit.

De juiste balans
Een groot onderzoek in Amerika wees uit dat de meest harmonieuze en sociaal-redzame kinderen uit gezinnen kwamen waar de vader strikt was en liefdevol.
Mijn vader was zo’n vader. Hij was heel lief en heel streng. Er schiet me het volgende te binnen: Eén van onze kinderen had witte postduiven. Mijn vader had er een hok voor gebouwd. Op een keer kwam hij bij ons en zag dat het hok vuil was en dat er geen schoon water en voer in de bakken was. Nou, dat heeft onze zoon geweten. Wat was hij boos! Hij zei: “Als je dieren hebt, hoor je er goed voor te zorgen!”
De kamer van onze zoon had uitzicht op de straat waar wij woonden. Als hij na dit gebeuren de auto van mijn ouders zag aankomen, stoof hij naar beneden om de staat van het duivenhok te checken. Onze kinderen waren stapel gek op hun opa, juist omdat opa zó was. Hij was lief en sterk!
Het gaat erom dat we de juiste combinatie hebben van liefde en discipline, stevigheid en tederheid, betrokkenheid en vrijheid. De moeilijkste taak van een vader is om daarin de juiste balans te vinden.

We vinden dit prachtig in evenwicht in het leven van de Here Jezus. We lezen regelmatig in de Evangeliën dat Hij met ontferming over de mensen bewogen was. De mensen gingen Hem zeer ter harte. Zijn liefde voor hen had Hem uit de hemel naar de aarde gebracht, waar Hij Zijn leven voor hen gaf. Hij trok zich het lot van mensen zeer aan. Hij was een bewogen mens. Hij huilde bij het graf van Lazarus. In al onze benauwdheden was Hij mede benauwd (Jesaja 63:9).
De Here Jezus kon echter ook zeer stevig zijn. Hij gedoogde het kwaad niet. Hij stelde het aan de kaak. Toen het huis van God tot een verkoophuis gemaakt werd, maakte hij een zweep en dreef allen uit de tempel. Hij zei tegen de hypocriete Farizeeën hele pittige dingen. Hij noemde ze gewitte graven, die er van buiten mooi uitzien, maar van binnen vol onreinheid waren.
De Here Jezus had gezag. De scharen stonden versteld over Zijn leer, want Hij leerde hen als gezaghebbende. Hij gebood de onreine geesten en zij gehoorzaamden Hem.
De Here Jezus is het grote voorbeeld voor alle mensen, maar in het bijzonder voor mannen. Want in Zijn aardse verschijningsvorm was Jezus een man. Hij is hèt model van man-zijn: gevoelig, teder, bewogen, en toch krachtig en sterk!
Om zulke mannen zit de wereld te springen. Zulke vaders zijn in de gezinnen dringend nodig!

Els ter Welle

1 Zie Psalm 51:7 en Romeinen 5:12-19
2 Zie ook Spreuken 1:8, 4:1-9, 13:1, 1 Timoteüs 3:4, 5
3 Hoewel begrijpelijk, vind ik het jammer dat sommige vertalingen hier tucht vertalen met straf. Tuchtigen heeft veel met straffen te maken, maar in principe is het er slechts een onderdeel van.
4 1 Koningen 1:5,6 en verder