Christenen en het Sabbatsgebod
ds. Oscar Lohuis • 85 - 2009 • Uitgave: 12
Van alle geboden van de Tien Geboden worden er negen nagenoeg letterlijk herhaald in het Nieuwe Testament. Uitzondering is het Sabbatsgebod. Onder gelovigen uit de heidenen is er verschil van mening in hoeverre dit gebod ook voor christenen van belang is. In de loop der eeuwen is de zondag, de eerste dag, de christelijke rustdag geworden in plaats van de zaterdag, de zevende dag, van de Tien Geboden. De laatste jaren heb ik bij tijd en wijle de gelegenheid gehad om meer over de Joodse Sabbat te lezen en te studeren en dat heeft mij veel vreugde gebracht. Het is een prachtig onderwerp om bij stil te staan, omdat de Sabbat ook een teken is van de verlossing. Het gaat mij niet om het terugkeren naar de zevende dag, want ik geloof niet dat het Nieuwe Testament gelovigen uit de heidenen gebiedt op de zevende dag te rusten. Waar het mij om gaat is de enorme waarde van die ene dag en het heil, de vreugde, de gezondheid, de shalom die het resultaat is van het op de juiste wijze invulling geven aan de Sabbat. Voor mij is duidelijk geworden dat wanneer wij niets met de Sabbat (het Sabbatsgebod) doen, wij onszelf een weldaad ontzeggen.
De achtergrond van de Sabbat is het feit dat Israël 400 jaar lang een slavenvolk was geweest in Egypte. Daar hadden zij elke dag moeten werken en ploeteren om mee te bouwen aan het machtige Egyptische rijk. De Israëlieten werden door de Egyptenaren meer als werktuig beschouwd dan als mens. Het enige waar het om ging was nuttig zijn, iets opleveren, productie draaien. De Israëlieten gingen daar kapot aan. Bovendien hadden ze vanwege al dat werk niet eens de gelegenheid om de Heere God te aanbidden. Daarom zei Mozes tegen Farao: Dit zegt de Here, de God van Israël: Laat Mijn volk gaan om in de woestijn ter ere van Mij een feest te vieren (Ex. 5:1). Uiteindelijk verlost de Heere Zijn volk uit de slavernij. En dan zegt Hij tegen hen: Nu wil Ik dat jullie één dag in de week niet werken. Jullie zijn geen slaven meer. Jullie zijn nu vrij, leef dan ook als vrije mensen. En de Heere geeft die ene dag om op adem te komen, om lichamelijk, emotioneel en geestelijk tot verkwikking te komen. Een dag om te zijn in plaats van te doen.
Dat geldt ook voor ons: ook wij hebben het nodig om één dag in de week te hebben waarop wij niet moeten, niet van alles moeten doen en bereiken. Ook wij kunnen onszelf gaan behandelen als werktuigen en zodoende onszelf onder de dwangarbeid plaatsen van het almaar presteren en bereiken. Dan leef je niet meer als mens maar als productiemiddel. En daar ga je op den duur aan kapot. Het kan tien of twintig jaar goed gaan om steeds maar door te jakkeren, maar daarna eist het zijn tol. Hoe belangrijk is het om één dag in de week te hebben waarop wij opstaan zonder een lijst met actiepunten in ons achterhoofd. Een dag om te genieten, om gewoon mens te zijn, om gewoon te zijn. Een dag om liefde van God te ontvangen en aan Hem terug te geven, een dag om (veel meer dan door de week) te kunnen aanbidden. En ook een dag om samen te zijn en aan elkaar toe te komen. Door de drukte van het bezig zijn ga je zo makkelijk aan God en elkaar voorbij. Maar nu hebben we die ene dag om daar weer aan toe te komen. Dat is een groot voorrecht en een heerlijke gelegenheid.
Ik hoop zo dat wij onze zondag weer veel meer gaan waarderen als een dag waarop van alles kan wat op andere dagen niet kan. Daarmee bedoel ik, die zondag geeft ons gelegenheid om hele belangrijke dingen te doen die door de week veel moeilijker zijn. Rusten. Rustig aan doen. Samenkomen als gemeente. God lof zingen. Zijn Woord bestuderen. Genieten. Rustig met elkaar eten. Wandelen. Recreëren. Misschien lezen. Familie of vrienden bezoeken. Nadenken. Mediteren. Musiceren. Lachen. Veel diepgaander met elkaar in gesprek komen, omdat je daar de tijd voor hebt. Enzovoorts.
God geeft deze dag uit barmhartigheid. Hij weet wat wij nodig hebben en wil voorzien in onze noden, dus daarom ook die ene dag. Binnen het Jodendom wordt de Sabbat gezien als het hoogtepunt van de week. Niet als een middel om daarna weer nog harder te kunnen werken (de Sabbat ten dienste van de andere zes dagen). Maar om naartoe te leven. De dag bij uitstek waarop je echt leeft. Ook de Nieuwtestamentische nadruk ligt niet op wat mag niet?, maar veel meer op wat mag wél? In de tijd van Jezus waren de verplichtingen en beperkingen rondom de Sabbat zo opgevoerd dat het een zware last, een hele opgave was geworden om je er aan te houden. Daarmee was Israël opnieuw teruggevallen in de geest van Egypte: de mens ten dienste van. Maar Jezus zei: de mens is er niet voor de Sabbat (de mens ten dienste van de Sabbat), maar de Sabbat is er voor de mens. Jezus liet bij uitstek zien dat het een dag is waarop het leven wordt hersteld, waarop de mens meer leeft dan ooit! De Sabbat is er voor de mens! Het doet de mens zo goed, die Sabbat. God wil ons zegenen, niet betuttelen. Laat ons vanuit deze optiek op een creatieve wijze nadenken over hoe wij onze zondag meer kunnen maken tot een ware feestdag, die zowel voor onszelf als voor onze kinderen de fijnste dag van de week wordt. Ook voor ons geldt: nu wij verlost zijn, moeten wij ook léven als verloste mensen. Mensen die weten wat het is om te genieten, om zich gelukkig te prijzen om gewoon mens te zijn.
ds. Oscar Lohuis
De achtergrond van de Sabbat is het feit dat Israël 400 jaar lang een slavenvolk was geweest in Egypte. Daar hadden zij elke dag moeten werken en ploeteren om mee te bouwen aan het machtige Egyptische rijk. De Israëlieten werden door de Egyptenaren meer als werktuig beschouwd dan als mens. Het enige waar het om ging was nuttig zijn, iets opleveren, productie draaien. De Israëlieten gingen daar kapot aan. Bovendien hadden ze vanwege al dat werk niet eens de gelegenheid om de Heere God te aanbidden. Daarom zei Mozes tegen Farao: Dit zegt de Here, de God van Israël: Laat Mijn volk gaan om in de woestijn ter ere van Mij een feest te vieren (Ex. 5:1). Uiteindelijk verlost de Heere Zijn volk uit de slavernij. En dan zegt Hij tegen hen: Nu wil Ik dat jullie één dag in de week niet werken. Jullie zijn geen slaven meer. Jullie zijn nu vrij, leef dan ook als vrije mensen. En de Heere geeft die ene dag om op adem te komen, om lichamelijk, emotioneel en geestelijk tot verkwikking te komen. Een dag om te zijn in plaats van te doen.
Dat geldt ook voor ons: ook wij hebben het nodig om één dag in de week te hebben waarop wij niet moeten, niet van alles moeten doen en bereiken. Ook wij kunnen onszelf gaan behandelen als werktuigen en zodoende onszelf onder de dwangarbeid plaatsen van het almaar presteren en bereiken. Dan leef je niet meer als mens maar als productiemiddel. En daar ga je op den duur aan kapot. Het kan tien of twintig jaar goed gaan om steeds maar door te jakkeren, maar daarna eist het zijn tol. Hoe belangrijk is het om één dag in de week te hebben waarop wij opstaan zonder een lijst met actiepunten in ons achterhoofd. Een dag om te genieten, om gewoon mens te zijn, om gewoon te zijn. Een dag om liefde van God te ontvangen en aan Hem terug te geven, een dag om (veel meer dan door de week) te kunnen aanbidden. En ook een dag om samen te zijn en aan elkaar toe te komen. Door de drukte van het bezig zijn ga je zo makkelijk aan God en elkaar voorbij. Maar nu hebben we die ene dag om daar weer aan toe te komen. Dat is een groot voorrecht en een heerlijke gelegenheid.
Ik hoop zo dat wij onze zondag weer veel meer gaan waarderen als een dag waarop van alles kan wat op andere dagen niet kan. Daarmee bedoel ik, die zondag geeft ons gelegenheid om hele belangrijke dingen te doen die door de week veel moeilijker zijn. Rusten. Rustig aan doen. Samenkomen als gemeente. God lof zingen. Zijn Woord bestuderen. Genieten. Rustig met elkaar eten. Wandelen. Recreëren. Misschien lezen. Familie of vrienden bezoeken. Nadenken. Mediteren. Musiceren. Lachen. Veel diepgaander met elkaar in gesprek komen, omdat je daar de tijd voor hebt. Enzovoorts.
God geeft deze dag uit barmhartigheid. Hij weet wat wij nodig hebben en wil voorzien in onze noden, dus daarom ook die ene dag. Binnen het Jodendom wordt de Sabbat gezien als het hoogtepunt van de week. Niet als een middel om daarna weer nog harder te kunnen werken (de Sabbat ten dienste van de andere zes dagen). Maar om naartoe te leven. De dag bij uitstek waarop je echt leeft. Ook de Nieuwtestamentische nadruk ligt niet op wat mag niet?, maar veel meer op wat mag wél? In de tijd van Jezus waren de verplichtingen en beperkingen rondom de Sabbat zo opgevoerd dat het een zware last, een hele opgave was geworden om je er aan te houden. Daarmee was Israël opnieuw teruggevallen in de geest van Egypte: de mens ten dienste van. Maar Jezus zei: de mens is er niet voor de Sabbat (de mens ten dienste van de Sabbat), maar de Sabbat is er voor de mens. Jezus liet bij uitstek zien dat het een dag is waarop het leven wordt hersteld, waarop de mens meer leeft dan ooit! De Sabbat is er voor de mens! Het doet de mens zo goed, die Sabbat. God wil ons zegenen, niet betuttelen. Laat ons vanuit deze optiek op een creatieve wijze nadenken over hoe wij onze zondag meer kunnen maken tot een ware feestdag, die zowel voor onszelf als voor onze kinderen de fijnste dag van de week wordt. Ook voor ons geldt: nu wij verlost zijn, moeten wij ook léven als verloste mensen. Mensen die weten wat het is om te genieten, om zich gelukkig te prijzen om gewoon mens te zijn.
ds. Oscar Lohuis
