De vaderloze maatschappijin

Jef de Vriese • 81 - 2005/06 • Uitgave: 20/21
De vaderloze maatschappijin

Generatie zonder relatie

Onze maatschappij wordt steeds minder relationeel en meer en meer individueel. Waar zijn de zomeravonden dat de hele straat ’s avonds gezellig buiten zat, de stoel geleund tegen de huisgevel? Nu zit iedereen voor de televisie. Waar is de tijd dat gezelschapsspelen en groepssporten de kameraadschap bevorderden? Nu loopt de jogger met de walkman op zijn hoofd of zit de tiener achter de computer. Waar is de tijd dat de kinderen zorgden voor hun bejaarde ouders en dat in één huis verschillende generaties woonden? Nu hebben we opberghuizen voor oude en zieke mensen. Waar is de tijd dat jongeren hun tijd doorbrachten met praten en heldhaftig kattenkwaad? Nu hebben we donkere dancings met keiharde muziek, waar niet te praten valt. De mens wordt een steeds kleiner eiland.

Secularisatie
“Ik ben een god in ‘t diepst van mijn gedachten en zit in het binnenste van mijn ziel ten troon”, schrijft Kloos. Wat ‘ik denk’ en wat ‘ik voel’ is het goede voor mij. De mens als god, die, zonder God, zichzelf verzorgt en de ander verwaarloost. Hoe kan die mens beseffen wat in deze kersttijd van belang is: “Laat die gezindheid bij u zijn, welke ook in Christus Jezus was, die, in de gestalte Gods zijnde, het Gode gelijk zijn niet als een roof heeft geacht, maar zichzelf ontledigd heeft, en de gestalte van een dienstknecht heeft aangenomen...” (Efeziërs 2:5-7)?

Iemand zegt: “Ik houd van jou”, maar bedoelt: “Ik voel mij goed bij jou”. Iemand zegt: “Het is voor je eigen bestwil dat je naar het bejaardentehuis gaat”, maar bedoelt: “Ik kan niet voor je zorgen, dat kost mij te veel inspanning”. Iemand zegt: “Ik heb nu geen tijd om met de kinderen te spelen”, maar bedoelt: “Als ik nu met de kinderen speel moet ik mijn eigen verlangens opzij zetten en dat doe ik liever niet”. Iemand zegt: “Schatje, ik moet even deze fout in het computerprogramma oplossen, ga alvast alleen slapen”, maar bedoelt: “Deze machine heeft mij zo in de ban dat ze mijn totale aandacht en concentratie opslorpt. Ik ben er door geknecht en ze neemt een belangrijkere plaats in dan jij”. Iemand zegt: “Ik voel niets meer voor jou, het is voor ons allebei beter dat we uit elkaar gaan”, maar bedoelt: “Ik ben niet bereid om je lief te hebben met de liefde van Jezus”.
Duurzaamheid in relaties lijkt ongrijpbaar. “Ik houd van jou en blijf je eeuwig trouw”, klinkt ouderwets in de oren. Waar vroeger iedereen schrok als de woorden abortus, echtscheiding, zelfmoord, of euthanasie werden genoemd, zijn deze nu een onuitroeibaar deel van onze dagelijkse woordenschat. Zij zijn het kenmerk van de relatieloze maatschappij. Is abortus niet het voorkomen van een relatie? Is echtscheiding niet het afbreken van een relatie? Is zelfmoord niet het ontvluchten van verantwoordelijkheden in relaties? Is euthanasie niet het beëindigen van een relatie die geen winst oplevert? De maatschappij zonder God, heeft er geen behoefte aan om goddelijke waarden als liefde, trouw en eerbied voor het leven, na te streven.

Relatieloos, vaderloos
Het gezin, de kring van de meest intieme relaties, staat in de maatschappij die het leggen van relaties verleert, onder druk. Echtscheidingspercentages zijn torenhoog. In de toekomst zullen meer kinderen opgevoed worden door stiefvaders en stiefmoeders dan door hun eigen ouders. Vader verdwijnt letterlijk. Hij wordt een weekend-papa. Sommige weekend-vaders negeren hun kinderen volkomen. Het contact wordt verbroken. Andere ‘kopen’ de gunst van hun kinderen met speelgoed. De kinderen zijn de inzet van de strijd tegen hun ex-vrouw. Zelfs als de ontmoetingen met vader goed verlopen, kan hij nooit de vaderrol spelen, die nodig is om de kinderen een evenwichtige opvoeding te geven, waarin warmte en discipline harmonieus in liefde gecultiveerd worden. Vader is geen vader meer.

Maar ook als vader nog thuis is, wordt hij opgeslorpt door allerlei activiteiten: de televisie, een hobby, het verenigingsleven, de kerk, de krant. Vaders besteden meer tijd en aandacht aan het journaal dan aan hun kinderen. Ook al is vader thuis, hij is al lang verdwenen. Vaders, moeders en kinderen leven naast elkaar, niet met elkaar, in hetzelfde huis.

Gedurende de meest kwetsbare jaren van de kindertijd, ondergaat een kind meer invloed van de televisie en vriendjes dan van zijn vader. Vader loopt nog rond De vaderloze maatschappijin het huis, maar hij is er niet meer... De huizen zijn leeg. De warmte is weg. Het kind is alleen. Het wordt jongvolwassen en verlaat het huis, naar een ander huis, met een jongen of een meisje om van te dromen. De droom duurt niet lang, want in dat nieuwe huis wonen twee mensen die niet weten wat communicatie is. Ze weten ook niet hoe zichzelf te geven. En zo wordt ook dat nieuwe huis erg leeg. De relatieloze maatschappij maakt vaderloze kinderen die relatieloze mensen zijn. De cirkel is rond.

Vaderbeeld
Wat denken kinderen wanneer ze horen dat God een Vader is? Voor de oudere generatie was vader autoriteit. Deze generatie ervaart God als rechter die met de wet zwaait en oordeelt. Hoe weinig ervaring heeft ze met de lieflijkheid en de zachtmoedigheid van God. Hoe moeilijk hebben ze het om te geloven dat God, door Jezus Christus, werkelijk alle zonden vergeeft. Ondanks deze eenzijdige kijk op God als Vader, is deze generatie wel aanspreekbaar op het vaderbegrip. Ze weten wat een vader is. Ze weten dat God een Vader is. Ze hechten belang aan trouw, want ze weten dat God trouw vraagt.

En de huidige generatie? Vader is er niet. Vader heeft geen betekenis. Hij straft niet, maar er is ook geen hartsrelatie. Voor deze generatie is God als Vader dood. Wet en gezag bestaan niet. Maar warmte of geborgenheid kennen ze ook niet. Ze staan alleen, zonder mensen, zonder God.
Is dat niet het punt waar satan de mens wil hebben?

De weg terug
De enige weg terug, is de weg naar de Vader. We moeten beginnen met de vaders in onze kerk. De maatschappij zal geen vaders voortbrengen. Dat is onze roeping en onze verantwoordelijkheid, als gemeente van Jezus Christus. Onze vaders kunnen pas vaders zijn, wanneer ze zich spiegelen aan dé Vader. Onze hemelse Vader heeft tijd voor ons. Hij is bewogen en geeft aandacht. Hij zorgt voor ons en voedt ons op in de gerechtigheid. Zulke vaders heeft de kerk nodig: Vaders die actief investeren in het geestelijke leven van hun kinderen, die hen geborgenheid en veiligheid geven en hen leren hoe in het leven te staan; vaders die tijd doorbrengen met hun kinderen en een relatie opbouwen. Dat kan alleen door actief samen te leven en Gods liefde met elkaar te delen. Dan staan de kinderen niet op een prioriteitenlijst na het voetbal, de vrije avond, of wat dan ook. Dan neemt een vader zijn agenda en vult eerst tijd in voor God, dan voor zijn vrouw, dan zijn kinderen. De rest komt later.

Dat zou een voornemen kunnen zijn voor een nieuw jaar, dat de start is van iets nieuws in uw gezin en een fundament legt voor de komende generatie. Dat zou onze gezinnen kunnen maken waarvoor ze bedoeld zijn: levende getuigenissen van de liefde van God, zodat ook anderen de Vader vinden.

Jef De Vriese