De verenigde protestantse kerk van Nederland
Joop Schotanus • 79 - 2003/04 • Uitgave: 19
Een dag voor dat dit Zoeklicht bij u in de brievenbus valt, zijn de drie synodes afzonderlijk bijeen om een beslissing te nemen over iets, waar ondertussen al veertig jaar over vergaderd is en waar onze hoofdredacteur in nr. 17 ook al naar verwezen heeft. Voor- en tegenstanders zijn zich bewust dat de procedures die gevolgd zijn geen schoonheidsprijs verdienen. Welke keuze er ook gemaakt zal worden, er zullen weinig betrokkenen kunnen zijn die over de hele gang van zaken geen gemengde gevoelens hebben of gehad zullen hebben. Er is in de loop der jaren heel wat glans verdwenen in het "Samen op weg" proces. Hoe zuiver de oorspronkelijke motivatie ook mag zijn geweest, daar is op dit moment door allerlei strubbelingen niet zoveel meer van zichtbaar. Voor buitenstaanders is het in ieder geval niet meer te bevatten waarom men zich van hogerhand zo bleef verzetten tegen het federatie-model in plaats van het fusie-model te propageren. Binnen het federatiemodel had men in een langdurig proces de intensiviteit van betrokkenheid op elkaar zelf op een voorzichtige manier kunnen bepalen. Is dan toch de behoefte aan een soort landskerk de grote drijfveer geweest?
Een landskerk
Er is een verhaal bekend van padvinders die ergens in de bergen uit een ogenschijnlijk schoon beekje stroomafwaarts dronken en met ernstige maag- en buikklachten in het ziekenhuis opgenomen moesten worden. Dit zou niet gebeurd zijn als men boven in de bergen bij het ontstaan van het beekje gedronken zou hebben. Onderweg waren er chemicaliën in het beekje terecht gekomen, die een funeste uitwerking tot stand brachten. Zo zijn er in de loop der eeuwen in de kerkelijke stromen aantoonbare onbijbelse zaken aan het oorspronkelijke bijbelse christendom toegevoegd. Het hele idee van een landskerk is absoluut vreemd aan het Nieuwe Testament. We dragen ondertussen een enorme zware historische ballast aan onbijbelse kerkelijkheid met ons mee. Wordt dit allemaal over het hoofd gezien?
Minimum aan organisatie
Wat is de indruk die we hebben van de oorspronkelijke Gemeente van Christus, als we het boek der Handelingen op ons in laten werken? Ja zeker, Samen op Weg, maar wel samen op weg met Christus. Geen institutionele en structurele eenheid, maar een geestelijke eenheid, die in de beginperiode een heel praktische uitwerking had: Het waren mensen die een sterke verbondenheid met elkaar kenden en zich intensief om elkaar bekommerden, zowel op het geestelijke als op het stoffelijke vlak. De christen-heidenen hielden geldinzamelingen voor de christen-joden in Jeruzalem. Het was één en al beweging van mensen met een bediening, onderling in de gemeente en ook tussen de verschillende gemeenten. De gemeente was dus in eerste instantie een beweging van gemotiveerde mensen, met een positieve invloed op de wereld. Vanwege de verstarring en de bureaucratie heeft de wereld dit massaal nooit zo meer meegemaakt als toen. Elke plaatselijke kerk en gemeente moet zich afvragen of via de huidige manier van ‘zijn en doen’ de wereld wel echt bereikt kan worden. Niet alleen of we nog wel een boodschap voor de wereld hebben, maar of we wel echt een boodschap voor de wereld zijn. Ademt ons hele kerkelijk ‘doen en laten’ wel de sfeer van genade? In onze artikelen over rentmeesterschap zagen we dat ook de manier van omgaan met geld en bezittingen de sfeer van genade kan uitdrukken. We zagen hoe bevrijdend het werkt als men ontspannen omgaat met financiën en bezit. De uitdrukkingen in 2 Kor. 8 en 9 weerspiegelen één en al genade. Er wordt gesproken over de overvloedige blijdschap in het geven, over mildheid en bereidvaardigheid, over liefdewerk en overvloedige opbrengst, over onbekrompenheid en over blijmoedige gevers, over mildelijk zaaien en mildelijk oogsten. Of wij een boodschap voor de wereld zijn hangt af van het beeld dat de buitenkerkelijken van de kerk hebben. Geven we hen de kans nog om in de gunst te kunnen staan bij het gehele volk?
Gemeente-zijn: Gods plan
Heeft God de kerk misschien toch anders bedoeld dan dat wat wij er van gemaakt hebben? Wij zijn burgers van een hemels koninkrijk. We zijn verantwoordelijk voor goede geestelijke inburgeringscursussen (bijbelstudies) om helemaal tot een vereenzelviging te kunnen komen met de dood en opstanding van de Here Jezus. Om de volgelingen van de Here Jezus helemaal onder te dompelen in de rijke waarheden van de Schrift (of zijn het vrijblijvende gesprekskringen met ieder z’n eigen mening). We mogen de mogelijkheden optimaal benutten om buitenstaanders te bereiken met het evangelie van Christus, door de manier waarop we Gemeentezijn. In dat proces gaan we vermenigvuldigen in plaats van bij elkaar optellen. Het bij elkaar optellen van kerken (samenvoegen) heeft in landen als Canada en Amerka e.d. niet gezorgd voor toename, maar eerder voor afname van aantallen leden. Dat zou de Verenigde Protestanse Kerk van Nederland ook te wachten kunnen staan. Hoe wanhopig het er ook uit ziet toch moeten we misschien de moed niet opgeven en in onze gebeden achter het werk van de mensen als van het Evangelisch Werkverband staan, om te bidden voor een doorwerking van Woord en Geest. Het mag ons gaan om kostbare mensenzielen. Laten we de structuren maar vergeten. Ook als we het moeilijk vinden om het hele gebeuren te zien als iets van Christus, mogen er van buitenaf of zoals het Werkverband van binnenuit positieve invloeden aangewend worden om te redden wat er nog te redden valt. Dat de Gemeente van Christus uit onze kerkelijke puinhopen mag verrijzen. Laten we maar over de vestingmuren van het structurele en institutionele gebeuren heen kijken. De Heilige Geest kan al afbrekend en bouwend het werk doen wat nodig is om nog velen de ogen te openen voor de rijkdom van het Evangelie. Dat het in de Verenigde Protestantse kerk mag komen tot een minimum aan menselijke organisatie en een maximum aan geestelijke spontaniteit. Het zou passender geweest zijn om in plaats van een eventuele dankdienst, een voorbededienst te plannen, om daarmee aan te sluiten bij het verlangen van de dichter van lied 1 uit de bundel van Johannes de Heer: "Laat het uit Gods hemel stromen in de kerken overal". Moge deze begeerte de overhand hebben, hoe de uitslag ook is.
Joop Schotanus
Een landskerk
Er is een verhaal bekend van padvinders die ergens in de bergen uit een ogenschijnlijk schoon beekje stroomafwaarts dronken en met ernstige maag- en buikklachten in het ziekenhuis opgenomen moesten worden. Dit zou niet gebeurd zijn als men boven in de bergen bij het ontstaan van het beekje gedronken zou hebben. Onderweg waren er chemicaliën in het beekje terecht gekomen, die een funeste uitwerking tot stand brachten. Zo zijn er in de loop der eeuwen in de kerkelijke stromen aantoonbare onbijbelse zaken aan het oorspronkelijke bijbelse christendom toegevoegd. Het hele idee van een landskerk is absoluut vreemd aan het Nieuwe Testament. We dragen ondertussen een enorme zware historische ballast aan onbijbelse kerkelijkheid met ons mee. Wordt dit allemaal over het hoofd gezien?
Minimum aan organisatie
Wat is de indruk die we hebben van de oorspronkelijke Gemeente van Christus, als we het boek der Handelingen op ons in laten werken? Ja zeker, Samen op Weg, maar wel samen op weg met Christus. Geen institutionele en structurele eenheid, maar een geestelijke eenheid, die in de beginperiode een heel praktische uitwerking had: Het waren mensen die een sterke verbondenheid met elkaar kenden en zich intensief om elkaar bekommerden, zowel op het geestelijke als op het stoffelijke vlak. De christen-heidenen hielden geldinzamelingen voor de christen-joden in Jeruzalem. Het was één en al beweging van mensen met een bediening, onderling in de gemeente en ook tussen de verschillende gemeenten. De gemeente was dus in eerste instantie een beweging van gemotiveerde mensen, met een positieve invloed op de wereld. Vanwege de verstarring en de bureaucratie heeft de wereld dit massaal nooit zo meer meegemaakt als toen. Elke plaatselijke kerk en gemeente moet zich afvragen of via de huidige manier van ‘zijn en doen’ de wereld wel echt bereikt kan worden. Niet alleen of we nog wel een boodschap voor de wereld hebben, maar of we wel echt een boodschap voor de wereld zijn. Ademt ons hele kerkelijk ‘doen en laten’ wel de sfeer van genade? In onze artikelen over rentmeesterschap zagen we dat ook de manier van omgaan met geld en bezittingen de sfeer van genade kan uitdrukken. We zagen hoe bevrijdend het werkt als men ontspannen omgaat met financiën en bezit. De uitdrukkingen in 2 Kor. 8 en 9 weerspiegelen één en al genade. Er wordt gesproken over de overvloedige blijdschap in het geven, over mildheid en bereidvaardigheid, over liefdewerk en overvloedige opbrengst, over onbekrompenheid en over blijmoedige gevers, over mildelijk zaaien en mildelijk oogsten. Of wij een boodschap voor de wereld zijn hangt af van het beeld dat de buitenkerkelijken van de kerk hebben. Geven we hen de kans nog om in de gunst te kunnen staan bij het gehele volk?
Gemeente-zijn: Gods plan
Heeft God de kerk misschien toch anders bedoeld dan dat wat wij er van gemaakt hebben? Wij zijn burgers van een hemels koninkrijk. We zijn verantwoordelijk voor goede geestelijke inburgeringscursussen (bijbelstudies) om helemaal tot een vereenzelviging te kunnen komen met de dood en opstanding van de Here Jezus. Om de volgelingen van de Here Jezus helemaal onder te dompelen in de rijke waarheden van de Schrift (of zijn het vrijblijvende gesprekskringen met ieder z’n eigen mening). We mogen de mogelijkheden optimaal benutten om buitenstaanders te bereiken met het evangelie van Christus, door de manier waarop we Gemeentezijn. In dat proces gaan we vermenigvuldigen in plaats van bij elkaar optellen. Het bij elkaar optellen van kerken (samenvoegen) heeft in landen als Canada en Amerka e.d. niet gezorgd voor toename, maar eerder voor afname van aantallen leden. Dat zou de Verenigde Protestanse Kerk van Nederland ook te wachten kunnen staan. Hoe wanhopig het er ook uit ziet toch moeten we misschien de moed niet opgeven en in onze gebeden achter het werk van de mensen als van het Evangelisch Werkverband staan, om te bidden voor een doorwerking van Woord en Geest. Het mag ons gaan om kostbare mensenzielen. Laten we de structuren maar vergeten. Ook als we het moeilijk vinden om het hele gebeuren te zien als iets van Christus, mogen er van buitenaf of zoals het Werkverband van binnenuit positieve invloeden aangewend worden om te redden wat er nog te redden valt. Dat de Gemeente van Christus uit onze kerkelijke puinhopen mag verrijzen. Laten we maar over de vestingmuren van het structurele en institutionele gebeuren heen kijken. De Heilige Geest kan al afbrekend en bouwend het werk doen wat nodig is om nog velen de ogen te openen voor de rijkdom van het Evangelie. Dat het in de Verenigde Protestantse kerk mag komen tot een minimum aan menselijke organisatie en een maximum aan geestelijke spontaniteit. Het zou passender geweest zijn om in plaats van een eventuele dankdienst, een voorbededienst te plannen, om daarmee aan te sluiten bij het verlangen van de dichter van lied 1 uit de bundel van Johannes de Heer: "Laat het uit Gods hemel stromen in de kerken overal". Moge deze begeerte de overhand hebben, hoe de uitslag ook is.
Joop Schotanus
