Evangelische christenen en de Mariadevotie
Joop Schotanus • 79 - 2003/04 • Uitgave: 25
Van protestantse kant worden er sedert de Reformatie, ernstige bezwaren aangedragen tegen de plaats die Maria in de katholieke devotie inneemt. In het licht hiervan is het zeer opmerkelijk, dat er de laatste tijd al maar stemmen opgaan in niet-katholieke kringen, om de houding tegenover deze devotie te herzien. Van de hoogkerkelijken bij de Anglicanen waren we dat al gewend, maar dat er de laatste tijd uit charismatische en evangelische kringen pleidooien gevoerd worden voor een heroverweging van standpunten mag toch wel enige verbazing wekken.
Onze lieve vrouwe
Tot nu toe werd de Mariadevotie toch veelal gezien als een vorm van bederf, dat met zovele andere zaken, in de loop van de geschiedenis ingeslopen is in het christendom. In ieder geval, dat hiervan niets terug te vinden is in het oorspronkelijke christendom. Een interpretatie van de lofzang van Elisabeth en Maria is bij de katholieken aangegrepen om een betere aansluiting te vinden bij de heidense godsdiensten, waarbij een moeder en vrouwen figuur veelal een onmisbare plaats innam. De gestalte van de Madonna met Kind heeft een duidelijk heidense oorsprong. Het gaat dan ook niet alleen meer om interpretatie van bijbelse gegevens, maar toch ook duidelijk om buiten-bijbelse toevoegingen. De bekeerlingen tot het Rooms katholicisme, uit andere tradities hebben vaak en heel lang, nog de grootste moeite met deze Mariadevotie. Veelal, pas na een lange en intensieve blootstelling hieraan wordt de aversie hiertegen, langzamerhand overwonnen. Andersom is de verering van Onze Lieve Vrouwe ook meer dan eens de eerste aanleiding tot het verlaten van de Katholieke traditie, vooral ook vanwege het dogma van de Maria-Hemelvaart.
Inhoudelijke bezwaren
De reformatorische bezwaren hadden alles te maken met de rol die aan Maria wordt toegeschreven. Deze rol ziet men als in strijd met het verlossingswerk, zoals dat aan de Here Jezus zelf is toegekend. De rol die aan Maria toegeschreven wordt, moet dan ook gezien worden als een inbreuk op het Verlossingswerk van Christus. Nog afgezien van de officiële Rooms-katholieke theologische positie van Maria, wijst men van hogerhand op de praktische overdreven uitwerking daarvan, onder het gewone volk. De plaats die Maria overal in de wereld inneemt in de vroomheid van het gewone volk, moet gezien worden als een uitvloeisel van heidense bijgelovigheid. Het excuus van R.K. zijde daarvoor is niet zo indrukwekkend, omdat er geen pogingen bekend zijn dat men dit uit alle macht wilde verhinderen, maar dat zelfs de indruk bestaat dat dit juist gestimuleerd wordt (werd). Als de Rooms-Katholieke Kerk pretendeert de enige en onvervalste vorm van het christendom te zijn en zelfs de bemiddeling van de Heilige Maagd wordt ingeroepen ten behoeve van de dwalende niet-katholieke broeders, dan mogen charismatici en evangelikalen, toch eerst wel even wat dieper gaan graven, alvorens die aanrakingsplekken te willen ontdekken, om ergens in mee te kunnen gaan, of om ergens een gemeenschappelijke basis te vinden. Deze bezwaren gelden evenzeer de heiligenverering in z'n algemeenheid.
De heiligenverering
De Mariaverering maakt deel uit van de algemene heiligenverering. De Mariadevotie is niet een op zichzelf staand iets. Het past in de totaliteit van de R.K.devotie. Zelfs al zou men in staat zijn de Kerk te ontdoen van de Mariaverering, dan is, wat er overblijft aan heiligenverering, nog evenzeer erg bedenkelijk. Het is dus voor bijbelgetrouwe christenen een onmogelijke zaak zelfs al zou de Mariadevotie afgeschaft worden, om met haar een gemeenschappelijke basis te hebben. De heiligen-devotie op zichzelf en de weg waarlangs deze zaligverklaringen en de heiligenverklaringen tot stand komen sluit, zelfs nog helemaal afgezien van een eventueel verkeerde protestantse zienswijze, op de, door de katholieken toegekende rol en de positie van Maria, de gemeenschap vanuit Bijbels oogpunt uit. Met andere woorden: al zouden de genoemde inhoudelijke bezwaren uit mijn vorige alinea, over het mede-verlosserschap van Maria, berusten op protestantse onwetendheid, dan zou de pure devotie sec, nog genoeg aanleiding zijn om zich er verre van te houden.
Wie niet haat!
Tussen mij en de Here Jezus mag helemaal niets komen. We moeten alles haten met de haat van de Heilige Geest, wat tussen ons en Hem in dreigt te komen. Niet omdat iets of iemand in zichzelf te haten zou zijn. Maar enkel en en alleen omdat het zich op een onjuiste plek bevindt. Het meest liefdevolle in ons leven, zoals ouders, kinderen, man, vrouw, heeft overal en te allen tijd, zijn rechtmatige plaats, behalve wanneer het tussen ons en de Here Jezus in komt te staan. We mogen van onze medemens niet verwachten, wat de Here God alleen maar kan geven.We mogen hem ook niet de plaats geven, die de Here Jezus alleen maar toekomt. Het meest liefdevolle en alle gevoelens die daar bij horen, mag geen verhindering zijn voor mijn wandel in het licht met Jezus. Mijn verwondering voor de Here Jezus, mijn vertrouwen in de Here Jezus en mijn verering van de Here Jezus, eisen het alleenrecht op. Alles wat onze aandacht verdient, gaat via de Here zelf. In Hem, door Hem en tot Hem zijn alle dingen.
Niets mag een wig drijven!
Mijn waardering voor Johannes de Doper, en Maria, en Paulus en Petrus of wie dan ook, heeft het concentratiepunt in de Here Jezus zelf. Niet omdat zij ooit een soort showmodel van heiligheid geweest zijn, maar omdat zij met vele anderen in meer of mindere mate, de overvloedige genade van God zichtbaar hebben gemaakt. Deze waardering mag nooit een wig drijven tussen mij en de Here Jezus. De Here Jezus gebruikte het slijk der aarde om een blinde het gezichtsvermogen terug te geven. Hij gebruikte Paulus om blinden de ogen tot bekering te openen. Maria werd ingeschakeld om Hem ter wereld te brengen. Wat tussen ons en de Here in komt te staan in onze verering van Hem, zal afdoen aan Zijn heerlijkheid. Wij mogen Hem stellen in het volle licht. Elke menselijke devotie veroorzaakt een schaduw, die tekort doet aan Zijn verheerlijking. Evangelikalen en charismatici die zo de nadruk leggen op de aanbidding van de Here Jezus, zullen dit toch moeten beseffen. Of moeten we vrezen dat hun toenadering tot de Rooms-Katholieken in dit opzicht, te maken heeft met menselijke gevoelens. In dat geval past een Mariadevotie in dat patroon, maar zet wel vraagtekens bij de zuiverheid van de aanbidding. Er mag niets over blijven dan Jezus alleen!
Joop Schotanus
Onze lieve vrouwe
Tot nu toe werd de Mariadevotie toch veelal gezien als een vorm van bederf, dat met zovele andere zaken, in de loop van de geschiedenis ingeslopen is in het christendom. In ieder geval, dat hiervan niets terug te vinden is in het oorspronkelijke christendom. Een interpretatie van de lofzang van Elisabeth en Maria is bij de katholieken aangegrepen om een betere aansluiting te vinden bij de heidense godsdiensten, waarbij een moeder en vrouwen figuur veelal een onmisbare plaats innam. De gestalte van de Madonna met Kind heeft een duidelijk heidense oorsprong. Het gaat dan ook niet alleen meer om interpretatie van bijbelse gegevens, maar toch ook duidelijk om buiten-bijbelse toevoegingen. De bekeerlingen tot het Rooms katholicisme, uit andere tradities hebben vaak en heel lang, nog de grootste moeite met deze Mariadevotie. Veelal, pas na een lange en intensieve blootstelling hieraan wordt de aversie hiertegen, langzamerhand overwonnen. Andersom is de verering van Onze Lieve Vrouwe ook meer dan eens de eerste aanleiding tot het verlaten van de Katholieke traditie, vooral ook vanwege het dogma van de Maria-Hemelvaart.
Inhoudelijke bezwaren
De reformatorische bezwaren hadden alles te maken met de rol die aan Maria wordt toegeschreven. Deze rol ziet men als in strijd met het verlossingswerk, zoals dat aan de Here Jezus zelf is toegekend. De rol die aan Maria toegeschreven wordt, moet dan ook gezien worden als een inbreuk op het Verlossingswerk van Christus. Nog afgezien van de officiële Rooms-katholieke theologische positie van Maria, wijst men van hogerhand op de praktische overdreven uitwerking daarvan, onder het gewone volk. De plaats die Maria overal in de wereld inneemt in de vroomheid van het gewone volk, moet gezien worden als een uitvloeisel van heidense bijgelovigheid. Het excuus van R.K. zijde daarvoor is niet zo indrukwekkend, omdat er geen pogingen bekend zijn dat men dit uit alle macht wilde verhinderen, maar dat zelfs de indruk bestaat dat dit juist gestimuleerd wordt (werd). Als de Rooms-Katholieke Kerk pretendeert de enige en onvervalste vorm van het christendom te zijn en zelfs de bemiddeling van de Heilige Maagd wordt ingeroepen ten behoeve van de dwalende niet-katholieke broeders, dan mogen charismatici en evangelikalen, toch eerst wel even wat dieper gaan graven, alvorens die aanrakingsplekken te willen ontdekken, om ergens in mee te kunnen gaan, of om ergens een gemeenschappelijke basis te vinden. Deze bezwaren gelden evenzeer de heiligenverering in z'n algemeenheid.
De heiligenverering
De Mariaverering maakt deel uit van de algemene heiligenverering. De Mariadevotie is niet een op zichzelf staand iets. Het past in de totaliteit van de R.K.devotie. Zelfs al zou men in staat zijn de Kerk te ontdoen van de Mariaverering, dan is, wat er overblijft aan heiligenverering, nog evenzeer erg bedenkelijk. Het is dus voor bijbelgetrouwe christenen een onmogelijke zaak zelfs al zou de Mariadevotie afgeschaft worden, om met haar een gemeenschappelijke basis te hebben. De heiligen-devotie op zichzelf en de weg waarlangs deze zaligverklaringen en de heiligenverklaringen tot stand komen sluit, zelfs nog helemaal afgezien van een eventueel verkeerde protestantse zienswijze, op de, door de katholieken toegekende rol en de positie van Maria, de gemeenschap vanuit Bijbels oogpunt uit. Met andere woorden: al zouden de genoemde inhoudelijke bezwaren uit mijn vorige alinea, over het mede-verlosserschap van Maria, berusten op protestantse onwetendheid, dan zou de pure devotie sec, nog genoeg aanleiding zijn om zich er verre van te houden.
Wie niet haat!
Tussen mij en de Here Jezus mag helemaal niets komen. We moeten alles haten met de haat van de Heilige Geest, wat tussen ons en Hem in dreigt te komen. Niet omdat iets of iemand in zichzelf te haten zou zijn. Maar enkel en en alleen omdat het zich op een onjuiste plek bevindt. Het meest liefdevolle in ons leven, zoals ouders, kinderen, man, vrouw, heeft overal en te allen tijd, zijn rechtmatige plaats, behalve wanneer het tussen ons en de Here Jezus in komt te staan. We mogen van onze medemens niet verwachten, wat de Here God alleen maar kan geven.We mogen hem ook niet de plaats geven, die de Here Jezus alleen maar toekomt. Het meest liefdevolle en alle gevoelens die daar bij horen, mag geen verhindering zijn voor mijn wandel in het licht met Jezus. Mijn verwondering voor de Here Jezus, mijn vertrouwen in de Here Jezus en mijn verering van de Here Jezus, eisen het alleenrecht op. Alles wat onze aandacht verdient, gaat via de Here zelf. In Hem, door Hem en tot Hem zijn alle dingen.
Niets mag een wig drijven!
Mijn waardering voor Johannes de Doper, en Maria, en Paulus en Petrus of wie dan ook, heeft het concentratiepunt in de Here Jezus zelf. Niet omdat zij ooit een soort showmodel van heiligheid geweest zijn, maar omdat zij met vele anderen in meer of mindere mate, de overvloedige genade van God zichtbaar hebben gemaakt. Deze waardering mag nooit een wig drijven tussen mij en de Here Jezus. De Here Jezus gebruikte het slijk der aarde om een blinde het gezichtsvermogen terug te geven. Hij gebruikte Paulus om blinden de ogen tot bekering te openen. Maria werd ingeschakeld om Hem ter wereld te brengen. Wat tussen ons en de Here in komt te staan in onze verering van Hem, zal afdoen aan Zijn heerlijkheid. Wij mogen Hem stellen in het volle licht. Elke menselijke devotie veroorzaakt een schaduw, die tekort doet aan Zijn verheerlijking. Evangelikalen en charismatici die zo de nadruk leggen op de aanbidding van de Here Jezus, zullen dit toch moeten beseffen. Of moeten we vrezen dat hun toenadering tot de Rooms-Katholieken in dit opzicht, te maken heeft met menselijke gevoelens. In dat geval past een Mariadevotie in dat patroon, maar zet wel vraagtekens bij de zuiverheid van de aanbidding. Er mag niets over blijven dan Jezus alleen!
Joop Schotanus
