Geen baas, maar hoofd
Els ter Welle • 86 - 2010 • Uitgave: 16
Serie Vaderschap (3)
‘Zie, Ik zend u de profeet Elia, voordat de grote en geduchte dag des Heren komt. Hij zal het hart der vaderen terugvoeren tot de kinderen en het hart der kinderen tot hun vaderen, opdat Ik niet kome en het land treffe met de ban.’
Maleachi 4:5,6.
“Ik geloof niet meer dat de man het hoofd is, het werkt bij ons tenminste niet.” De vrouw die dit zei, was een toegewijd christen en de Bijbel was voor haar de leidraad voor het leven. Toch accepteerde ze het gedachtegoed van alle eeuwen, dat de man het hoofd is van zijn gezin, niet meer.
Ook de Nederlandse wet heeft haar zienswijze gewijzigd. Onder invloed van de emancipatiebeweging is in 1969 het hoofd-zijn van de man eruit geschrapt. Maar als Gods Woord nu zegt dat het wel zo is, dan is het zo. Toch? Maar dan is de grote vraag: ‘Zegt de Schrift het eigenlijk wel?’ Als we dan gaan zoeken, vinden we de term ‘hoofd van het gezin’, tot onze verbazing, nergens in heel de Bijbel. Wel wordt heel duidelijk gezegd dat de man het hoofd is van zijn vrouw.
Christus, het grote voorbeeld
Bij mij thuis was mijn vader het hoofd. Hij hield veel van ons, kwam voor ons op, was trots op ons, maar híj had de leiding. Mijn moeder was een sterke persoonlijkheid, maar zij gaf mijn vader de plaats van hoofd als de gewoonste zaak van de wereld. Zo hoorde het en zo functioneerde het in hun huwelijk prima. Mijn vader was dan ook geen tiran, maar een liefdevol dienend hoofd. En dat kan ik ook zeggen van mijn man. Maar helaas is dat lang niet altijd het geval. Wat hebben mannen over de hele wereld en alle eeuwen door, tot op de dag van vandaag, op een vreselijke manier misbruik gemaakt van hun gezag. Vrouwen zijn en worden massaal onderdrukt en misbruikt.
Betekent hoofd-zijn dat de man heerst of domineert? Houdt het in dat de vrouw er monddood door gemaakt wordt en geen initiatieven kan ontwikkelen? Efeziërs 5:22-33 helpt ons uit deze boze droom. In dit gedeelte wordt de vrouw in drie verzen aangesproken op haar onderdanigheid. Deze perikoop richt zich echter zeven verzen lang zeer indringend tot de man. De boodschap aan hem is niet dat hij zijn vrouw onder de duim moet houden, maar haar lief moet hebben. Hij wordt geroepen hoofd te zijn van zijn vrouw, zoals Christus het hoofd is van de gemeente. Zoals Hij met de gemeente omgaat, zo moet de man ook met zijn vrouw omgaan. En de toewijding van de Here Jezus aan de gemeente is heel bijzonder. Hij zorgt voor haar zodat zij tot ontplooiing komt en stralend wordt, zonder vlek of rimpel. Hij geeft zelfs Zijn leven voor haar!
De man die niet naar zijn vrouw luistert, haar gedachten en gevoelens niet serieus neemt, haar ontwikkeling niet op het oog heeft, zal zijn vrouw ongelukkig maken in plaats van stralend. Als de Bijbel zegt dat de man het hoofd is van zijn vrouw, dan houdt dat dienend, verantwoordelijkheiddragend, liefdevol leiderschap in.
Verschillend gezag
De man is dus volgens de Bijbel heel duidelijk hoofd van zijn vrouw. Maar is hij ook hoofd van zijn gezin? De moderne gedachte is dat man en vrouw in het huwelijk een samenwerkingsverband vormen met gelijke rechten en verantwoordelijkheden. Kinderen moeten aan beide ouders gehoorzaam zijn. Dus zegt men dat ze beiden gelijk gezag hebben. Ik denk dat dit een grote misvatting is, die veel verwarring en moeilijkheden in een huwelijk kan veroorzaken!
Als er in een bedrijf een directeur is en een bedrijfsleider dan hebben ze beiden een leidinggevende taak. Maar de directeur is de hoofdverantwoordelijke. Als hun functies door elkaar heen gehaald worden, krijg je grote verwarring en waarschijnlijk onenigheid.
In het leger is ook duidelijke rangorde en dat heeft een praktisch doel: n.l. om effectief als eenheid te kunnen functioneren. Zonder deze ordening zou een leger in oorlogstijd volledig falen. We hebben net het WK voetballen achter de rug. Nederland heeft een fantastisch resultaat behaald. Maar stel dat er in een elftal geen gezagsstructuur zou zijn? Dan waren we zeker niet zo ver gekomen!
Heel opmerkelijk is dat er ook ordening is binnen de Godheid. 1 Korintiërs 11:3 zegt: ’Het hoofd van iedere man is Christus, het hoofd van de vrouw is de man, en het hoofd van Christus is God.’ De Here Jezus is dus ondergeschikt aan Zijn Vader. En toch was Hij absoluut gelijkwaardig aan en één met Zijn Vader.1
James Dobson, een zeer bekende Amerikaanse pedagoog, zegt in een van zijn boeken:
‘Gezag is de lijm voor elke organisatie om als eenheid te kunnen werken, of het nu een bedrijf, een school, een gemeente, een gezin of een voetbalclub is.’
Ik wil u nog een voorbeeld uit de Bijbel geven. In 1 Timoteüs 3:4 lezen we dat oudsten mannen moeten zijn die hun gezin goed besturen. Twee hoofdstukken verder wordt er gesproken over vrouwen die hun huis besturen. Én de man én de vrouw moeten dus hun huis besturen. Zitten er dan toch twee kapiteins op één schip?
Het is verhelderend om te zien dat er in de oorspronkelijke taal van de Bijbel, het Grieks, in beide gevallen verschillende woorden worden gebruikt voor besturen.
- Voor het besturen van mannen in 1 Timoteüs 3:4 wordt het woord pro-istamenon gebruikt. Dat betekent: voorzitten.
-Voor het besturen van vrouwen 1 Timoteüs 5:14 oikodespotein. Dat betekent letterlijk: huisregelend (oiko=huis).
De vrouw is de manager van het huis, de man de voorzitter. Ze besturen beiden, maar hij is hoofdverantwoordelijk. En dat laatste zien we overal, zowel in het Oude als het Nieuwe Testament, terug. Het is steeds de vader die in de eerste plaats aangesproken wordt als het om het opvoeden van zijn kinderen gaat. Dus hij is wel degelijk hoofd van zijn gezin, ook al komt de term op zich in de Bijbel niet voor.
In onze tijd hebben veel vaders een groot aandeel in het huishouden en de verzorging van hun kinderen. Ik vind dat geweldig. In praktische zin, mag en kan er het een en ander verschuiven, maar het Bijbelse principe dat de man het hoofd is, blijft. Ik ben ervan overtuigd dat elk huwelijk en elk gezin daar wel bij vaart.
Gradaties van gezag
Mijn man en ik hadden een predikantenechtpaar op bezoek. Zij waren evangelisch feministisch. Het waren heel aardige mensen. Op een gegeven ogenblik zei zij met vuur: “Maar het is niet eerlijk! Als de man het hoofd is, dan krijgt hij altijd zijn zin!” Deze mensen hadden het dus niet begrepen. In de praktijk van een huwelijk is het van belang om goed te communiceren om tot overeenstemming te komen. Als dat niet lukt, is er vaak wel een compromis te vinden. Maar soms is dat niet mogelijk. Als dat bij ons het geval was, dan liet ik de beslissing aan mijn man over. Omdat de man als hoofd, naar het voorbeeld van de Here Jezus, als taak heeft om de vrouw gelukkig te maken, was het besluit dat mijn man dan nam, beslist niet altijd in het voordeel van hem.
Tijdens een huwelijksconferentie stonden we uitgebreid stil bij de betekenis van hoofd-zijn. Bij de evaluatie aan het eind van deze week zei een directeur van een groot bedrijf: “Ik heb deze week geleerd dat ik op mijn werk de baas ben, maar thuis ben ik het hoofd.”
Er wordt in de Bijbel wel gezegd dat een werknemer gehoorzaam moet zijn aan zijn werkgever,2 maar de werkgever is niet het hoofd van zijn werknemer in de Bijbelse zin van het woord.
Er zijn gradaties van gezag. De gezagsverhouding op het werk ligt heel anders dan in het gezin. Het gezin is een intiemere kring. Daar zijn relaties zeer kwetsbaar. De liefdesband mag niet geschaad worden door het gezag van de man. Als de man op een ruwe wijze leiding geeft aan zijn kinderen, komen zijn kinderen in de problemen. En in het huwelijk ligt dat nog gevoeliger.
1 Petrus 3:7 laat dan ook zien dat de man verstandig en voorzichtig met zijn vrouw moet omgaan, omdat zij de zwakkere is en hij moet zijn vrouw eer bewijzen. Want hoewel zij anders is dan hij (niet gelijk), is zij wel volkomen gelijkwaardig. Zij is mede-erfgenaam van de genade des levens!
Als de man niet zorgvuldig met zijn vrouw omgaat, komt hij niet alleen in zijn huwelijk in de moeilijkheden, maar ook in zijn relatie met God. Zijn gebeden zullen belemmerd worden. Daarmee sluit vers 7 af. Leest u dit gedeelte eens zorgvuldig na.
Het hoofd-zijn van de man is een bediening, waarin hij aan God verantwoording schuldig is.
Geen boeman
Misschien vraagt u zich af waarom ik in een artikel over vaderschap, zoveel tijd besteed aan het hoofd-zijn van de man. Ik geloof namelijk dat als een man op duidelijke en liefdevolle wijze hoofd is van zijn vrouw, dat het grootste geschenk is dat hij aan zijn kinderen kan geven. Hij legt daarmee een solide vloer onder de opvoeding. En hieruit vloeit automatisch voort, dat hij ook de hoofdverantwoordelijke van het gezin is. Maar zijn gezag moet wel met dienstbaarheid en fijngevoeligheid gepaard gaan.
Zodra macht belangrijker gevonden wordt dan gezag, begint het verval. Dan wordt het heel moeilijk voor vrouw en kinderen om hun man en vader als hoofd te respecteren.
Efeziërs 6:4 zegt dat vaders hun kinderen moeten disciplineren, maar niet zo dat ze verbitterd raken.
Kolossenzen 3:21 zegt: ‘Vaders, prikkelt uw kinderen niet, opdat zij niet moedeloos worden.’ Naast correctie heeft een kind ook bemoediging nodig!
1 Timoteüs 3:4 zegt dat een vader met alle waardigheid zijn kinderen gehoorzaamheid moet leren. Het vaderschap is een ‘ambt’ dat uitgeoefend moet worden op een eerbare wijze, waardoor kinderen respect voor hun vader krijgen.
De man moet het beste voor zijn vrouw en kinderen zoeken. Als hij dat niet doet, wordt hij zelfzuchtig en manifesteert hij niet Christus’ zelfopofferende liefde. De man is hoofd van zijn gezin om zijn vrouw en kinderen op handen te dragen.3
Els ter Welle
1 Johannes 4:34, 5:30, 8:29
2 Efeziërs 6:5, Kolossenzen 3:2
3 Een kleine greep: Psalm 78, Spreuken 1:8; 13:1; 22:28; Jesaja 38:19; Efeziërs 6:4, Kolossenzen 3:21, 1 Timoteüs 3:4
‘Zie, Ik zend u de profeet Elia, voordat de grote en geduchte dag des Heren komt. Hij zal het hart der vaderen terugvoeren tot de kinderen en het hart der kinderen tot hun vaderen, opdat Ik niet kome en het land treffe met de ban.’
Maleachi 4:5,6.
“Ik geloof niet meer dat de man het hoofd is, het werkt bij ons tenminste niet.” De vrouw die dit zei, was een toegewijd christen en de Bijbel was voor haar de leidraad voor het leven. Toch accepteerde ze het gedachtegoed van alle eeuwen, dat de man het hoofd is van zijn gezin, niet meer.
Ook de Nederlandse wet heeft haar zienswijze gewijzigd. Onder invloed van de emancipatiebeweging is in 1969 het hoofd-zijn van de man eruit geschrapt. Maar als Gods Woord nu zegt dat het wel zo is, dan is het zo. Toch? Maar dan is de grote vraag: ‘Zegt de Schrift het eigenlijk wel?’ Als we dan gaan zoeken, vinden we de term ‘hoofd van het gezin’, tot onze verbazing, nergens in heel de Bijbel. Wel wordt heel duidelijk gezegd dat de man het hoofd is van zijn vrouw.
Christus, het grote voorbeeld
Bij mij thuis was mijn vader het hoofd. Hij hield veel van ons, kwam voor ons op, was trots op ons, maar híj had de leiding. Mijn moeder was een sterke persoonlijkheid, maar zij gaf mijn vader de plaats van hoofd als de gewoonste zaak van de wereld. Zo hoorde het en zo functioneerde het in hun huwelijk prima. Mijn vader was dan ook geen tiran, maar een liefdevol dienend hoofd. En dat kan ik ook zeggen van mijn man. Maar helaas is dat lang niet altijd het geval. Wat hebben mannen over de hele wereld en alle eeuwen door, tot op de dag van vandaag, op een vreselijke manier misbruik gemaakt van hun gezag. Vrouwen zijn en worden massaal onderdrukt en misbruikt.
Betekent hoofd-zijn dat de man heerst of domineert? Houdt het in dat de vrouw er monddood door gemaakt wordt en geen initiatieven kan ontwikkelen? Efeziërs 5:22-33 helpt ons uit deze boze droom. In dit gedeelte wordt de vrouw in drie verzen aangesproken op haar onderdanigheid. Deze perikoop richt zich echter zeven verzen lang zeer indringend tot de man. De boodschap aan hem is niet dat hij zijn vrouw onder de duim moet houden, maar haar lief moet hebben. Hij wordt geroepen hoofd te zijn van zijn vrouw, zoals Christus het hoofd is van de gemeente. Zoals Hij met de gemeente omgaat, zo moet de man ook met zijn vrouw omgaan. En de toewijding van de Here Jezus aan de gemeente is heel bijzonder. Hij zorgt voor haar zodat zij tot ontplooiing komt en stralend wordt, zonder vlek of rimpel. Hij geeft zelfs Zijn leven voor haar!
De man die niet naar zijn vrouw luistert, haar gedachten en gevoelens niet serieus neemt, haar ontwikkeling niet op het oog heeft, zal zijn vrouw ongelukkig maken in plaats van stralend. Als de Bijbel zegt dat de man het hoofd is van zijn vrouw, dan houdt dat dienend, verantwoordelijkheiddragend, liefdevol leiderschap in.
Verschillend gezag
De man is dus volgens de Bijbel heel duidelijk hoofd van zijn vrouw. Maar is hij ook hoofd van zijn gezin? De moderne gedachte is dat man en vrouw in het huwelijk een samenwerkingsverband vormen met gelijke rechten en verantwoordelijkheden. Kinderen moeten aan beide ouders gehoorzaam zijn. Dus zegt men dat ze beiden gelijk gezag hebben. Ik denk dat dit een grote misvatting is, die veel verwarring en moeilijkheden in een huwelijk kan veroorzaken!
Als er in een bedrijf een directeur is en een bedrijfsleider dan hebben ze beiden een leidinggevende taak. Maar de directeur is de hoofdverantwoordelijke. Als hun functies door elkaar heen gehaald worden, krijg je grote verwarring en waarschijnlijk onenigheid.
In het leger is ook duidelijke rangorde en dat heeft een praktisch doel: n.l. om effectief als eenheid te kunnen functioneren. Zonder deze ordening zou een leger in oorlogstijd volledig falen. We hebben net het WK voetballen achter de rug. Nederland heeft een fantastisch resultaat behaald. Maar stel dat er in een elftal geen gezagsstructuur zou zijn? Dan waren we zeker niet zo ver gekomen!
Heel opmerkelijk is dat er ook ordening is binnen de Godheid. 1 Korintiërs 11:3 zegt: ’Het hoofd van iedere man is Christus, het hoofd van de vrouw is de man, en het hoofd van Christus is God.’ De Here Jezus is dus ondergeschikt aan Zijn Vader. En toch was Hij absoluut gelijkwaardig aan en één met Zijn Vader.1
James Dobson, een zeer bekende Amerikaanse pedagoog, zegt in een van zijn boeken:
‘Gezag is de lijm voor elke organisatie om als eenheid te kunnen werken, of het nu een bedrijf, een school, een gemeente, een gezin of een voetbalclub is.’
Ik wil u nog een voorbeeld uit de Bijbel geven. In 1 Timoteüs 3:4 lezen we dat oudsten mannen moeten zijn die hun gezin goed besturen. Twee hoofdstukken verder wordt er gesproken over vrouwen die hun huis besturen. Én de man én de vrouw moeten dus hun huis besturen. Zitten er dan toch twee kapiteins op één schip?
Het is verhelderend om te zien dat er in de oorspronkelijke taal van de Bijbel, het Grieks, in beide gevallen verschillende woorden worden gebruikt voor besturen.
- Voor het besturen van mannen in 1 Timoteüs 3:4 wordt het woord pro-istamenon gebruikt. Dat betekent: voorzitten.
-Voor het besturen van vrouwen 1 Timoteüs 5:14 oikodespotein. Dat betekent letterlijk: huisregelend (oiko=huis).
De vrouw is de manager van het huis, de man de voorzitter. Ze besturen beiden, maar hij is hoofdverantwoordelijk. En dat laatste zien we overal, zowel in het Oude als het Nieuwe Testament, terug. Het is steeds de vader die in de eerste plaats aangesproken wordt als het om het opvoeden van zijn kinderen gaat. Dus hij is wel degelijk hoofd van zijn gezin, ook al komt de term op zich in de Bijbel niet voor.
In onze tijd hebben veel vaders een groot aandeel in het huishouden en de verzorging van hun kinderen. Ik vind dat geweldig. In praktische zin, mag en kan er het een en ander verschuiven, maar het Bijbelse principe dat de man het hoofd is, blijft. Ik ben ervan overtuigd dat elk huwelijk en elk gezin daar wel bij vaart.
Gradaties van gezag
Mijn man en ik hadden een predikantenechtpaar op bezoek. Zij waren evangelisch feministisch. Het waren heel aardige mensen. Op een gegeven ogenblik zei zij met vuur: “Maar het is niet eerlijk! Als de man het hoofd is, dan krijgt hij altijd zijn zin!” Deze mensen hadden het dus niet begrepen. In de praktijk van een huwelijk is het van belang om goed te communiceren om tot overeenstemming te komen. Als dat niet lukt, is er vaak wel een compromis te vinden. Maar soms is dat niet mogelijk. Als dat bij ons het geval was, dan liet ik de beslissing aan mijn man over. Omdat de man als hoofd, naar het voorbeeld van de Here Jezus, als taak heeft om de vrouw gelukkig te maken, was het besluit dat mijn man dan nam, beslist niet altijd in het voordeel van hem.
Tijdens een huwelijksconferentie stonden we uitgebreid stil bij de betekenis van hoofd-zijn. Bij de evaluatie aan het eind van deze week zei een directeur van een groot bedrijf: “Ik heb deze week geleerd dat ik op mijn werk de baas ben, maar thuis ben ik het hoofd.”
Er wordt in de Bijbel wel gezegd dat een werknemer gehoorzaam moet zijn aan zijn werkgever,2 maar de werkgever is niet het hoofd van zijn werknemer in de Bijbelse zin van het woord.
Er zijn gradaties van gezag. De gezagsverhouding op het werk ligt heel anders dan in het gezin. Het gezin is een intiemere kring. Daar zijn relaties zeer kwetsbaar. De liefdesband mag niet geschaad worden door het gezag van de man. Als de man op een ruwe wijze leiding geeft aan zijn kinderen, komen zijn kinderen in de problemen. En in het huwelijk ligt dat nog gevoeliger.
1 Petrus 3:7 laat dan ook zien dat de man verstandig en voorzichtig met zijn vrouw moet omgaan, omdat zij de zwakkere is en hij moet zijn vrouw eer bewijzen. Want hoewel zij anders is dan hij (niet gelijk), is zij wel volkomen gelijkwaardig. Zij is mede-erfgenaam van de genade des levens!
Als de man niet zorgvuldig met zijn vrouw omgaat, komt hij niet alleen in zijn huwelijk in de moeilijkheden, maar ook in zijn relatie met God. Zijn gebeden zullen belemmerd worden. Daarmee sluit vers 7 af. Leest u dit gedeelte eens zorgvuldig na.
Het hoofd-zijn van de man is een bediening, waarin hij aan God verantwoording schuldig is.
Geen boeman
Misschien vraagt u zich af waarom ik in een artikel over vaderschap, zoveel tijd besteed aan het hoofd-zijn van de man. Ik geloof namelijk dat als een man op duidelijke en liefdevolle wijze hoofd is van zijn vrouw, dat het grootste geschenk is dat hij aan zijn kinderen kan geven. Hij legt daarmee een solide vloer onder de opvoeding. En hieruit vloeit automatisch voort, dat hij ook de hoofdverantwoordelijke van het gezin is. Maar zijn gezag moet wel met dienstbaarheid en fijngevoeligheid gepaard gaan.
Zodra macht belangrijker gevonden wordt dan gezag, begint het verval. Dan wordt het heel moeilijk voor vrouw en kinderen om hun man en vader als hoofd te respecteren.
Efeziërs 6:4 zegt dat vaders hun kinderen moeten disciplineren, maar niet zo dat ze verbitterd raken.
Kolossenzen 3:21 zegt: ‘Vaders, prikkelt uw kinderen niet, opdat zij niet moedeloos worden.’ Naast correctie heeft een kind ook bemoediging nodig!
1 Timoteüs 3:4 zegt dat een vader met alle waardigheid zijn kinderen gehoorzaamheid moet leren. Het vaderschap is een ‘ambt’ dat uitgeoefend moet worden op een eerbare wijze, waardoor kinderen respect voor hun vader krijgen.
De man moet het beste voor zijn vrouw en kinderen zoeken. Als hij dat niet doet, wordt hij zelfzuchtig en manifesteert hij niet Christus’ zelfopofferende liefde. De man is hoofd van zijn gezin om zijn vrouw en kinderen op handen te dragen.3
Els ter Welle
1 Johannes 4:34, 5:30, 8:29
2 Efeziërs 6:5, Kolossenzen 3:2
3 Een kleine greep: Psalm 78, Spreuken 1:8; 13:1; 22:28; Jesaja 38:19; Efeziërs 6:4, Kolossenzen 3:21, 1 Timoteüs 3:4
