Het evangelie opnieuw onder vuur
ds. Oscar Lohuis • 87 - 2011 • Uitgave: 6
Dit is een getrouw woord en alle aanneming waard, dat Christus Jezus in de wereld gekomen is om zondaren te behouden, onder welke ik een eerste plaats inneem.
In de Middeleeuwen raakte het evangelie in de vergetelheid. Omdat aan de traditie hetzelfde gezag werd toegekend als aan de Schriften, vertroebelde het beeld op de genade van God. De Kerk moest verlost worden van een heleboel bijgeloof. De Hervormers deden de grootste herontdekking van het evangelie sinds het begin van de christelijke kerk. In de tweede helft van de negentiende en in de twintigste eeuw raakte het evangelie opnieuw in de vergetelheid. Omdat aan het verstand en de menselijke wijsheid meer gezag werd toegekend dan aan het Woord van God, vertroebelde opnieuw het beeld op de genade van God. In de liberale theologie liet men zich leiden door het modernisme, met zijn absolute geloof in wat wetenschappelijk bewezen kan worden. De Bijbel werd onderworpen aan een vorm van wetenschap die bol stond van filosofische vooronderstellingen. Wat eruit kwam was wat ‘waar’ was. Het enige wat daardoor nog waar was, was dat het geloof in God door mensen was verzonnen. Kuitert vatte het samen met deze uitspraak: “Alles over boven komt van beneden.” Omdat de wetenschap het bovennatuurlijke niet kan verklaren, bestaat het bovennatuurlijke niet. Daarom geen openbaring, geen wonderen en geen opstanding van Jezus Christus uit de dood. Wat overbleef, was een sociaal evangelie.
In reactie daarop zijn de orthodoxe traditionele kerken ontstaan en is de evangelische beweging in Nederland hard gegroeid. De vrijzinnigheid is ten dode opgeschreven. Het modernisme is in de samenleving inmiddels voorbij. Wie zo met zijn tijd meegaat, loopt het gevaar na verloop van tijd opnieuw met de tijd mee te moeten gaan. Daarom zijn vrijzinnige kerken leeggelopen en gaan er vanuit deze kerken in verhouding weinig jonge mensen theologie studeren. De meeste theologieopleidingen hebben meer studenten uit orthodoxe en evangelische kringen dan uit de vrijzinnige kerken. Dat is ook logisch, want waarom zou je je leven geven aan het verkondigen van een boodschap die door mensen is verzonnen?
In de tijd waarin wij leven dreigt het evangelie opnieuw in de vergetelheid te raken. Het gevaar is nu niet het bijgeloof uit de Middeleeuwen of nadruk op de ratio uit de tijd van het modernisme. Het gevaar is nu dat theologen, predikanten en voorgangers zich laten (mis)leiden door aan te willen sluiten bij onze postmoderne cultuur. In wezen gebeurt er weer hetzelfde, namelijk je laten meesleuren door de tijdgeest. Maar het is weer een andere waan van de dag. In het modernisme was de hamvraag: “Is het juist (wetenschappelijk verantwoord) om zo te denken?” In het postmodernisme is de hamvraag: “Heb je er een goed gevoel bij?” In onze cultuur is inmiddels grote nadruk komen liggen op de persoonlijke beleving, de persoonlijke ontwikkeling en de daaruit voortvloeiende zelfaanvaarding. De grote verhalen van het modernisme zijn voorbij, daar geloven de meesten niet meer in. Ook geloven velen niet meer in DE waarheid. Ieder moet het voor zichzelf bepalen en je moet geloven en doen wat je eigen hart je ingeeft. Waarheid is vervangen door authenticiteit: als je maar jezelf bent, als je maar denkt en leeft overeenkomstig jouw eigen persoon. Op die manier werk je aan zelfverwezenlijking. Als er buiten ons om niets met zekerheid te zeggen is (over waarheid en moraal), dan blijven me maar gewoon bij onszelf en dan is het goed.
Uit onderzoeken blijkt dat het evangelie waar de meeste evangelicals in Amerika in geloven deze boodschap is: God helpt ons om onszelf te helpen. Het geloof helpt je om de juiste mentale houdingen aan te nemen, waardoor je jezelf beter kan ontwikkelen. Door Jezus kom je tot een positief zelfbeeld. Hij verlost je om jezelf te kunnen zijn. Door het geloof zul je meer tot je recht komen en God zal je helpen om meer succesvol in het leven te staan. Hij wil dat je doorbreekt tot een vervuld leven! Je zult mogelijkheden en kansen zien die je tot nu toe niet hebt gezien. Je bent gek als je deze hulp van God voor jou niet zou willen aannemen!
In sommige van deze uitspraken zit een kern van waarheid. Maar door deze evangelieprediking raakt het zicht op de genade van God opnieuw vertroebeld. Dit goed-gevoel-evangelie sluit naadloos aan op de nadruk op zelfaanvaarding en zelfontplooiing in onze samenleving en daarom zijn sommige kerken die deze boodschap brengen ook zo snel gegroeid.
Maar dit is niet het evangelie van Jezus Christus. De apostel Paulus zei niet: ‘Dit is een getrouw woord en alle aanneming waard dat Jezus in de wereld gekomen is om ongelukkige mensen weer gelukkig te maken.’ Volgens de Here Jezus en volgens Paulus heeft de mens niet vooral een probleem met zichzelf, maar een probleem met God en daarom ook problemen met zichzelf. Jezus heeft Zichzelf niet vooral ontplooid, maar Hij heeft Zichzelf opgeofferd voor anderen, die Hem niet moesten, tot in de dood. Denk je dat je met het evangelie van de zelfverwezenlijking bij Jezus kan komen aanzetten? Denk je dat je bij Paulus kan komen aanzetten met de boodschap: Door Jezus zul je een fijner leven hebben!? Paulus’ leven werd tien keer moeilijker toen Hij Jezus ging volgen. Ook Paulus heeft letterlijk en figuurlijk zijn leven verloren, om Christus’ wil. In het evangelie gaat het niet om het vinden van jezelf, maar om het verliezen van jezelf. Maar als je weet waarvoor Jezus kwam, om je te behouden van je zonden en je schuld voor God, dan vind je het niet erg om je leven te verliezen. Dat je als eerste onder de zondaars toch door Jezus bent vergeven en vrijgesproken, dat is het woord dat alle aanneming waard is. God geve dat wij het evangelie weten vast te houden in deze postmoderne tijd.
Ds. Oscar Lohuis
In de Middeleeuwen raakte het evangelie in de vergetelheid. Omdat aan de traditie hetzelfde gezag werd toegekend als aan de Schriften, vertroebelde het beeld op de genade van God. De Kerk moest verlost worden van een heleboel bijgeloof. De Hervormers deden de grootste herontdekking van het evangelie sinds het begin van de christelijke kerk. In de tweede helft van de negentiende en in de twintigste eeuw raakte het evangelie opnieuw in de vergetelheid. Omdat aan het verstand en de menselijke wijsheid meer gezag werd toegekend dan aan het Woord van God, vertroebelde opnieuw het beeld op de genade van God. In de liberale theologie liet men zich leiden door het modernisme, met zijn absolute geloof in wat wetenschappelijk bewezen kan worden. De Bijbel werd onderworpen aan een vorm van wetenschap die bol stond van filosofische vooronderstellingen. Wat eruit kwam was wat ‘waar’ was. Het enige wat daardoor nog waar was, was dat het geloof in God door mensen was verzonnen. Kuitert vatte het samen met deze uitspraak: “Alles over boven komt van beneden.” Omdat de wetenschap het bovennatuurlijke niet kan verklaren, bestaat het bovennatuurlijke niet. Daarom geen openbaring, geen wonderen en geen opstanding van Jezus Christus uit de dood. Wat overbleef, was een sociaal evangelie.
In reactie daarop zijn de orthodoxe traditionele kerken ontstaan en is de evangelische beweging in Nederland hard gegroeid. De vrijzinnigheid is ten dode opgeschreven. Het modernisme is in de samenleving inmiddels voorbij. Wie zo met zijn tijd meegaat, loopt het gevaar na verloop van tijd opnieuw met de tijd mee te moeten gaan. Daarom zijn vrijzinnige kerken leeggelopen en gaan er vanuit deze kerken in verhouding weinig jonge mensen theologie studeren. De meeste theologieopleidingen hebben meer studenten uit orthodoxe en evangelische kringen dan uit de vrijzinnige kerken. Dat is ook logisch, want waarom zou je je leven geven aan het verkondigen van een boodschap die door mensen is verzonnen?
In de tijd waarin wij leven dreigt het evangelie opnieuw in de vergetelheid te raken. Het gevaar is nu niet het bijgeloof uit de Middeleeuwen of nadruk op de ratio uit de tijd van het modernisme. Het gevaar is nu dat theologen, predikanten en voorgangers zich laten (mis)leiden door aan te willen sluiten bij onze postmoderne cultuur. In wezen gebeurt er weer hetzelfde, namelijk je laten meesleuren door de tijdgeest. Maar het is weer een andere waan van de dag. In het modernisme was de hamvraag: “Is het juist (wetenschappelijk verantwoord) om zo te denken?” In het postmodernisme is de hamvraag: “Heb je er een goed gevoel bij?” In onze cultuur is inmiddels grote nadruk komen liggen op de persoonlijke beleving, de persoonlijke ontwikkeling en de daaruit voortvloeiende zelfaanvaarding. De grote verhalen van het modernisme zijn voorbij, daar geloven de meesten niet meer in. Ook geloven velen niet meer in DE waarheid. Ieder moet het voor zichzelf bepalen en je moet geloven en doen wat je eigen hart je ingeeft. Waarheid is vervangen door authenticiteit: als je maar jezelf bent, als je maar denkt en leeft overeenkomstig jouw eigen persoon. Op die manier werk je aan zelfverwezenlijking. Als er buiten ons om niets met zekerheid te zeggen is (over waarheid en moraal), dan blijven me maar gewoon bij onszelf en dan is het goed.
Uit onderzoeken blijkt dat het evangelie waar de meeste evangelicals in Amerika in geloven deze boodschap is: God helpt ons om onszelf te helpen. Het geloof helpt je om de juiste mentale houdingen aan te nemen, waardoor je jezelf beter kan ontwikkelen. Door Jezus kom je tot een positief zelfbeeld. Hij verlost je om jezelf te kunnen zijn. Door het geloof zul je meer tot je recht komen en God zal je helpen om meer succesvol in het leven te staan. Hij wil dat je doorbreekt tot een vervuld leven! Je zult mogelijkheden en kansen zien die je tot nu toe niet hebt gezien. Je bent gek als je deze hulp van God voor jou niet zou willen aannemen!
In sommige van deze uitspraken zit een kern van waarheid. Maar door deze evangelieprediking raakt het zicht op de genade van God opnieuw vertroebeld. Dit goed-gevoel-evangelie sluit naadloos aan op de nadruk op zelfaanvaarding en zelfontplooiing in onze samenleving en daarom zijn sommige kerken die deze boodschap brengen ook zo snel gegroeid.
Maar dit is niet het evangelie van Jezus Christus. De apostel Paulus zei niet: ‘Dit is een getrouw woord en alle aanneming waard dat Jezus in de wereld gekomen is om ongelukkige mensen weer gelukkig te maken.’ Volgens de Here Jezus en volgens Paulus heeft de mens niet vooral een probleem met zichzelf, maar een probleem met God en daarom ook problemen met zichzelf. Jezus heeft Zichzelf niet vooral ontplooid, maar Hij heeft Zichzelf opgeofferd voor anderen, die Hem niet moesten, tot in de dood. Denk je dat je met het evangelie van de zelfverwezenlijking bij Jezus kan komen aanzetten? Denk je dat je bij Paulus kan komen aanzetten met de boodschap: Door Jezus zul je een fijner leven hebben!? Paulus’ leven werd tien keer moeilijker toen Hij Jezus ging volgen. Ook Paulus heeft letterlijk en figuurlijk zijn leven verloren, om Christus’ wil. In het evangelie gaat het niet om het vinden van jezelf, maar om het verliezen van jezelf. Maar als je weet waarvoor Jezus kwam, om je te behouden van je zonden en je schuld voor God, dan vind je het niet erg om je leven te verliezen. Dat je als eerste onder de zondaars toch door Jezus bent vergeven en vrijgesproken, dat is het woord dat alle aanneming waard is. God geve dat wij het evangelie weten vast te houden in deze postmoderne tijd.
Ds. Oscar Lohuis
