Komt de Koude Oorlog terug?

Feike ter Velde • 84 - 2008 • Uitgave: 18
Druk diplomatiek verkeer om de Russen af te houden van een verdere bezetting van Georgië domineert het zomernieuws van 2008. De Russische beer lijkt te zijn losgebroken op het politieke toneel. De Franse president Sarkozy trachtte met een vredesinitiatief de zaak te redden, maar de Russische generaals besloten kennelijk anders. De NAVO op de Balkan? Dan de Russen in de Kaukasus. Andere voormalige Sovjetstaten houden hun hart vast. Komt er een nieuwe koude oorlog?

De opmars van Rusland onder Poetin is nog lang niet ten einde. Integendeel. Na de woelige en warrige jaren van het uiteenvallen van de Sovjet-Unie is Poetin begonnen aan de grootse terugkeer van de Russische beer op het wereldtoneel. Daarbij heeft hij de wind in de rug. Vooral de wereldwijde energiecrisis helpt hem daarbij een handje. Rusland heeft grote olie- en gasvoorraden en met name West-Europa is steeds afhankelijker geworden van het Russische gas. We kunnen het eenvoudigweg niet meer missen. Dat maakt de positie van het vrije Westen tegenover Rusland zwak.

De inval van het Russische leger in Georgië heeft iedereen wel even de adem doen inhouden. Het is nog niet zo lang geleden dat de Russische bezettingen van de buurlanden werd beëindigd, namelijk dankzij het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. De ‘geestelijke’ basis was aan het communisme ontvallen. Het had een generatie achtergelaten van gedesillusioneerde mensen. De economische wetten sloten niet meer aan bij de commando-economie van het communisme en de ideale socialistische maatschappij was niet anders dan een onderdrukkend regime en een bange bevolking. De eerste barsten in het Sovjetbouwwerk begonnen zichtbaar te worden na de profetische geschriften en redevoeringen van de kortgeleden overleden Alexander Solzhenitsyn. Daarna is het vrij snel gegaan.
Maar Vladimir Poetin wilde Rusland weer op de wereldkaart zetten en dat is hem gelukt, mede dankzij de wereldwijde energiecrisis en de rijke gas- en olievoorraden in Poetins Rusland. Mede daarom wordt vermoed dat Vladimir Poetin persoonlijk tot de rijksten der aarde moet worden gerekend. Het hoofd van het Russische Nationale Strategische Instituut, Stanislav Belkovsky, schat dat hij zo ongeveer 40 miljard dollar bezit. Daarmee zou Poetin op de vierde plaats komen van rijkste mensen.

Vanuit zijn positie als president van Rusland heeft hij zich zo persoonlijk kunnen verrijken. Achter de schermen van het Kremlin, zegt Belkovsky, is er strijd om de miljarden dollars vanuit de Russische gas- en olieverkopen. Want er zijn ook anderen die hetzelfde willen bereiken als Poetin, namelijk een vette bankrekening op eigen naam.

Deze Poetin, hoewel nu premier en geen president meer van Rusland, staat middenin de wereldpolitiek. Anders dan zijn communistische voorgangers van destijds. Maar toch, groot geworden in de Russische geheime dienst KGB, kent hij het gevoel van de macht en geniet daar zichtbaar van. En de wereld is in een labiele politieke fase. Daarom houden, na Georgië, ook de Baltische Staten hun hart vast over Poetins plannen. Want die wil, met zijn generaals, voorkomen dat de NAVO te dicht op de Russische grenzen zit.

De mislukking om van Irak een democratische staat te maken doet de Verenigde Staten en met name president George Bush geen goed. De oorlog in Irak, de oorlog in Afghanistan en de internationale oorlog tegen terreur kost de Amerikaanse economie bovendien heel veel geld. De bouw van een antiraketsysteem, Star Wars genaamd, kost eveneens bakken met geld. Bovendien gaat het om landen als Polen en Tsjechië, Oost-Europese landen, en daar maken Rusland en Russische militaire kopstukken luidruchtig bezwaren tegen. Eerst treden deze landen toe tot de NAVO, dan tot de EU en vervolgens komen er permanente Amerikaanse militaire bases, vlak bij de Russische grens. Het doel is om Europa te beschermen tegen een raketaanval, al dan niet met nucleaire of chemische lading, vanuit het Midden-Oosten. Waarlijk geen ondenkbare mogelijkheid. Regeren is vooruit zien. Want niemand weet een oplossing als het gaat om de aspiraties van Iran en de moellahs daar.

De Russische generaal Yuri Baluyevsky zei onlangs dat deze Oost-Europese landen betrokken kunnen raken bij militaire avonturen waarin de Verenigde Staten zich zouden willen begeven. Het was een verkapte waarschuwing om niet met Amerika in zee te gaan. “Bouw het raketschild, maar je moet er wel serieus over nadenken wat er nadien op je hoofd kan vallen. Niet dat we een nucleaire oorlog met het Westen in de zin hebben. Dat plan hebben we niet. Maar het is begrijpelijk dat landen die aan dit raketschild meewerken hun risico’s vergroten”, aldus de generaal. Dit is de bekende sfeer van de Koude Oorlog, waarvan we dachten dat die voorbij was.

Een wapenwedloop tussen Amerika en Rusland als gevolg van oplopende spanningen met Rusland, dat steeds minder democratisch wordt onder Poetin, is voor beide staten om financiële redenen alleen al niet wenselijk. De spanningen om Iran laten zien hoe complex de wereldsituatie is.
De Iraanse brigadegeneraal, Hassan Abassi, hoofd van het Centrum voor veiligheid, verklaarde dat de dreiging van sancties door Amerika en de VN niets anders dan bluf is. De olieprijs, in geval van een embargo op Irans olie-export zou de olieprijs verder opdrijven. Zou Amerika een aanval uitvoeren op Iran en de olietoevoer uit Iran stagneert volledig, dan stijgt de olieprijs naar ongekende hoogte. Dit zou de economie van heel de Westerse wereld ruïneren. Daarbij komt dat de grootste handelspartners van Iran, Rusland en China, niet stil kunnen blijven zitten bij een Amerikaanse militaire aanval. Maar boven alles lijkt het enorme Amerikaanse begrotingstekort, boven de 500(!) miljard dollar, het voor Amerika onmogelijk te maken een invasie in Iran te overwegen. Het beroepsleger van Amerika is daarvoor niet groot genoeg. De dienstplicht weer invoeren lijkt politiek niet haalbaar bij de Amerikaanse burger.

Iran kan derhalve doorgaan en zal doorgaan, want men ziet daar het einde der tijden naderen, waarin heel de wereld aan de islam zal worden onderworpen. De Sjiitische Messias, de twaalfde imam, zal spoedig op het wereldtoneel verschijnen, zeggen ze daar. Het moreel verziekte Westen - Europa en Amerika - zal dan ten onder gaan. De laatste waarheid, de Koran van Allah zal overwinnen, Israël zal worden vernietigd en heel de wereld zal worden overwonnen door de islam. Zo ongeveer is het eindtijdscenario van islamitische smaakmakers en de grote droom van de moellahs en de ayatollahs. De nucleaire plannen van Iran kunnen alleen maar worden verwezenlijkt als daarbij hulp komt van Rusland en misschien ook van China, Pakistan, of India. Allemaal atoommogendheden, die ook allemaal olie nodig hebben. Dan is een deal gauw gemaakt.

Een nieuwe koude oorlog zal een ander gezicht hebben dan die van de 20e eeuw. De islamitische wereld zal er bij betrokken zijn en die contouren worden steeds meer zichtbaar. In 2005 nodigde Rusland Hamas-leiders uit naar Moskou te komen voor overleg. Tegelijkertijd vonden er besprekingen plaats met Iran over diens atoomprogramma en de eventuele leveringen van uranium aan Iran. De greep van Poetin op het Russische Gazprom was inmiddels voltooid. Intern had Poetin de zaak stevig in de hand en toen kwam het buitenland aan bod. Sindsdien zijn de zaken redelijk snel verlopen en is Russische beer geheel terug op het wereldtoneel. De Westerse strategie om de wereldorde te bepalen en in de greep te houden is het grote schrikbeeld voor Poetin en zijn generaals.
Met de inval in Georgië heeft Rusland willen tonen dat er niet te spotten valt met de plaats van Rusland op het wereldtoneel. Het volgende land zou de Oekraïne kunnen zijn, dat zich al jaren verzet tegen de aanwezigheid van de Russische vloot in de Oekraïense havens aan de Zwarte Zee. Oekraïne is een soevereine staat, maar in de ogen van de Russische generaals nog steeds een verlengstuk van de Rusland. Toegang tot de Zwarte Zee en zo tot de Middellandse Zee en het Midden-Oosten is in de Russische strategie van groot belang. Daarom moet de Oekraïne ook op zijn tellen passen tegenover de grote Russische buurman. Als hij de gaskraan dichtdraait - en dat kan zo maar gebeuren, zoals al eerder getoond - zitten de Oekraïners in de kou. Maar die gaskraan is alleen maar een drukmiddel om het grotere belang van het Russische leger te dienen.
Georgië was het voorspel van wat zo maar gebeuren kan in de Zuidelijk achtertuin van Rusland. Als tot het realiseren van de zo gewenste Russische invloed in de wereld, in Europa en Azië, maar ook in het Midden-Oosten, een nieuwe koude oorlog nodig is, dan zal Vladimir Poetin die zeker willen riskeren. Alle ingrediënten zijn aanwezig voor het eindtijdscenario waarvan de profeten van Israël van Godswege hebben gesproken.

Feike ter Velde