Licht in donkere tijden
Feike ter Velde • 81 - 2005/06 • Uitgave: 23
Licht in donkere tijden
In het verwarde en verwilderde leven van de Middeleeuwen leefde een jongeman, die door intelligentie uitblonk en al spoedig grote aanzien verwierf. Geboren en getogen in Deventer ging hij reeds als tiener, lopend, op weg naar Parijs om daar in 1358 zijn graad als magister artium, dat is meester der vrije kunsten te behalen. Hij was toen 18 jaar oud. Hij mocht zelf lesgeven en van het verdiende geld kon hij verder studeren, vooral in de rechtswetenschappen. Net dertig jaar oud kwam hij tot een dieper geestelijk leven en zocht verder te bouwen aan een leven met God. Meer en meer ontwikkelde zich in hem een boeteprediker, die de gewesten doortrok tot bekering op te roepen.
Overal, in kerk en maatschappij, waren er twisten en strijd. Stad en land waren onveilig, kerken en kloosters gingen nogal eens in vlammen op en de zeden waren verwilderd. Geert Groote verhief zijn stem daartegen. Overal waar hij kwam stroomden de mensen toe, in Deventer, Zwolle, Zutphen, Kampen, Amersfoort, Amsterdam, Utrecht Leiden, Haarlem, Delft. Omdat de kerkgebouwen de mensen niet kon bevatten werden de samenkomsten meestal op straat gehouden. Zijn heldere en vurige betogen hielden de massa ademloos in hun ban. Hij riep op tot het breken met de zonden, gestolen zaken bij de oorspronkelijke eigenaar terug te bezorgen en het nalaten van alles wat in strijd was met Gods geboden, zoals onrecht en onderdrukking. Hij hield de massa voor een rein leven te leiden, ootmoedig God te dienen en de naastenliefde in praktijk te brengen. Wie het zuivere geloof heeft, die heeft het eeuwige leven, verkondigde hij.
Massaal vond zijn boodschap ingang. Uit zijn bediening ontstond een grote Europese opwekkingsbeweging, althans zo zouden we het vandaag waarschijnlijk noemen: De Broeders des Gemeenen leevens. Kloosterbroeders, die uittrokken naar de huizen en bijbels onderricht gaven aan mensen, die zelf lezen noch schrijven konden en de bijbel niet bezaten. Plaatsen als Zwolle (Agnietenberg), en vooral door Thomas á Kempis, Windesheim (het Fraterhuis) en Deventer zijn in Nederland plaatsen waar een blijvende indruk achterbleef van Geert Groote en zijn prediking. Maar in heel Europa werd de beweging een voorloper van de Reformatie, waardoor gewone mensen de Bijbel in eigen taal kregen. De les hieruit: Geert Groote ging gewoon aan t werk in donkere tijden met de Boodschap van het Licht. Hij ging niet klagend bij de pakken neerzitten, maar geloofde God en Zijn Woord en dat Woord deed het werk, door de Geest.
Feike ter Velde
In het verwarde en verwilderde leven van de Middeleeuwen leefde een jongeman, die door intelligentie uitblonk en al spoedig grote aanzien verwierf. Geboren en getogen in Deventer ging hij reeds als tiener, lopend, op weg naar Parijs om daar in 1358 zijn graad als magister artium, dat is meester der vrije kunsten te behalen. Hij was toen 18 jaar oud. Hij mocht zelf lesgeven en van het verdiende geld kon hij verder studeren, vooral in de rechtswetenschappen. Net dertig jaar oud kwam hij tot een dieper geestelijk leven en zocht verder te bouwen aan een leven met God. Meer en meer ontwikkelde zich in hem een boeteprediker, die de gewesten doortrok tot bekering op te roepen.
Overal, in kerk en maatschappij, waren er twisten en strijd. Stad en land waren onveilig, kerken en kloosters gingen nogal eens in vlammen op en de zeden waren verwilderd. Geert Groote verhief zijn stem daartegen. Overal waar hij kwam stroomden de mensen toe, in Deventer, Zwolle, Zutphen, Kampen, Amersfoort, Amsterdam, Utrecht Leiden, Haarlem, Delft. Omdat de kerkgebouwen de mensen niet kon bevatten werden de samenkomsten meestal op straat gehouden. Zijn heldere en vurige betogen hielden de massa ademloos in hun ban. Hij riep op tot het breken met de zonden, gestolen zaken bij de oorspronkelijke eigenaar terug te bezorgen en het nalaten van alles wat in strijd was met Gods geboden, zoals onrecht en onderdrukking. Hij hield de massa voor een rein leven te leiden, ootmoedig God te dienen en de naastenliefde in praktijk te brengen. Wie het zuivere geloof heeft, die heeft het eeuwige leven, verkondigde hij.
Massaal vond zijn boodschap ingang. Uit zijn bediening ontstond een grote Europese opwekkingsbeweging, althans zo zouden we het vandaag waarschijnlijk noemen: De Broeders des Gemeenen leevens. Kloosterbroeders, die uittrokken naar de huizen en bijbels onderricht gaven aan mensen, die zelf lezen noch schrijven konden en de bijbel niet bezaten. Plaatsen als Zwolle (Agnietenberg), en vooral door Thomas á Kempis, Windesheim (het Fraterhuis) en Deventer zijn in Nederland plaatsen waar een blijvende indruk achterbleef van Geert Groote en zijn prediking. Maar in heel Europa werd de beweging een voorloper van de Reformatie, waardoor gewone mensen de Bijbel in eigen taal kregen. De les hieruit: Geert Groote ging gewoon aan t werk in donkere tijden met de Boodschap van het Licht. Hij ging niet klagend bij de pakken neerzitten, maar geloofde God en Zijn Woord en dat Woord deed het werk, door de Geest.
Feike ter Velde
