Muziek - licht of duisternis
Henk Heijkoop • 80 - 2004/05 • Uitgave: 19
Muziek
- licht of duisternis -
"Elke goede gave en elk volmaakt geschenk daalt van boven neer, van de Vader der lichten"
(Jak. 1:17)
Zon 3500 jaar geleden bevond zich een groot volk op het strand van de Schelfzee. God had het verlost van een eeuwenlange onderdrukking. Het zong een loflied, begeleid door tamboerijn en reidans. De tekst van het lied was een bewijs aan JHWH: Hij had hun vijanden in zee doen storten. Mannen en vrouwen zongen in beurtzang onder leiding van Mozes en Mirjam. (Ex.15: 1-21).
Enkele maanden later zong het volk de Israëlieten opnieuw, ditmaal tot glorie van een afgod. Opnieuw was er sprake van beurtzang en waren er reidansen. De zang klonk als krijgsgeschreeuw en er werd gegeten, gedronken en vermaak gepleegd (Ex.32).
Twee taferelen uit de geschiedenis van het uitverkoren volk, die het tweezijdige karakter van muziek weerspiegelen. Enerzijds wordt eer bewezen aan God, anderzijds aan de boze. Aan de ene kant licht, aan de andere kant duisternis. In beide gevallen worden dezelfde middelen gehanteerd: zang en reidans.
Tweezijdigheid
Met muziek kun je twee kanten op: die van God of satan. Muziek heeft twee bronnen: of God of satan. Een tussenweg is er niet; aanrakingspunten zijn er niet. God heeft het fenomeen muziek als iets kostbaars aan de mens gegeven. Hij heeft daar tevens een stuk verantwoordelijkheid aan toegevoegd. Door welke muziek laten wij ons beïnvloeden? Leren wij onderscheid te maken? Of zijn deze vragen te ingewikkeld en luisteren wij liever naar onze favoriete muziek zonder ons af te vragen waar we mee bezig zijn? Deze vragen (of: criteria) dringen zich op aan iedere gelovige muziekliefhebber, ongeacht stijl of voorkeur. Klassieke muziek vertoont evenzeer goede of boze invloeden als popmuziek (en de daarvan afgeleide gospelmuziek). Wil je dan ook enig inzicht verkrijgen in de morele vraag of muziek zijn oorsprong in God dan wel in satan heeft, dan zul je voor alle muziekstijlen dezelfde objectieve criteria moeten aanleggen; criteria die van ieder van ons een subjectieve invulling eisen.
Criteria van beoordeling
1. In de eerste plaats ga je na hoe het leven van de componist was dan wel uit welke bron het werk voortkwam (Matth. 7:17-20).
Voorbeeld: de Franse componist Camille Saint-Saëns schreef een orkestwerk getiteld Dance Macabre". Dit stuk beeldt uit, hoe de Dood als persoon s nachts om twaalf uur zijn valse viool stemt, waarop de doden uit hun graven opstaan en een extatische dans beginnen.
Ander voorbeeld: Richard Wagner verheerlijkt in zijn befaamde operas het oud-germaanse godendom. Zijn notoire anti-joodse gezindheid had geen geringe invloed op het nationaalsocialisme.
2. Een tweede vraag die gesteld mag worden, is: veroorzaakt muziek rust of extase in je innerlijk? Koning Saul ervoer vrede in zijn geest, als David, de man naar Gods hart, voor hem op de harp speelde (1 Sam.16:14-23).
Het volk dat rond het gouden kalf danste, zong als beschonken krijgers en onderging een verkeerde extase. Welke impact heeft muziek op ons? Zoeken wij reinheid, welluidendheid en de lof van God, of iets anders b.v. onreine opwinding?
3. Als jezelf muziek maakt (zeer aan te bevelen!) doe je het dan om applaus van mensen of om de eer van Jezus? Paulus waarschuwt ons voor ijdele roem (Gal. 5:26 - Fil.2:3). De talenten die wij bezitten zijn ons door God gegeven met het doel ze te ontwikkelen en het beste ervan weer aan Hem te offeren, tot Zijn eer.
Reeds in de Middeleeuwen werd nagedacht over muziek van het Licht en muziek van de boze. Engelen prototypen van lichtdragende muzikanten en demonen werden daarbij tegenover elkaar gezet. Engelen zingen een loflied zonder eind, demonen krijsen een eindeloos klaaglied. Engelen zingen harmonisch, demonen chaotisch. Engelen musiceren met elkaar, demonen van elkaar af. Demonische muziek eindigt in een extatische dodendans.
De verschillen, die de middeleeuwse mens beschreef en uitbeeldde, kenmerken ook de muziek van deze tijd. Wij benoemen ze nu alleen anders:
drugs, seks en occultisme zijn wezenlijke eigenschappen van satanische muziek. Ze staan vijandig tegenover de bestanddelen van de muziek van het Licht, n.l. vervulling met de Heilige Geest, de liefde van God en de waarheid van Jezus Christus.
In de laatste decennia hebben de Rolling Stones een kwalijke rol gespeeld. Hun teksten zijn diep tot de jeugd doorgedrongen.
Voorbeelden:
a. "Stoned" (stijl: acidrock): een uitnodiging aan jongeren om drugs uit te proberen en ze daarna met anderen te delen.
b. "Yesterday papers": zoals je de krant van gisteren weggooit, zo dank je een meisje na een nacht af.
c. "Sympathy for the devil": de titel zegt genoeg.
Wat stellen het Licht en het Woord daar tegenover?
a. Geen vervulling met drugs, maar met de Geest (Ef.5:18b), die de diepten Gods doorzoekt, ze ons doorgeeft en vraagt om het heil in de wereld uit te dragen (Ps.57:10). Paulus en Silas deden dat door te zingen, daarmee het gelijk van Augustinus bewijzend, die zei: Hij, die zingt, bidt dubbel".
b. Geen seksuele uitspattingen, maar Gods onvergelijkelijke liefde (Joh. 3:16), die vraagt om wederliefde (1 Joh, 4:19) en om gehoorzaamheid (1 Joh. 2:5).
c. Geen sympathie voor de duivel, maar de heldere waarheid van Hem, die gezegd heeft: "Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven" (Joh. 14:6).
Keuze
De boze tracht ons in te palmen met enerzijds zoetvloeiende melodieën (New Age), anderzijds massief muziekgeweld (discomuziek), die de luisteraar volstrekt weerloos maakt.
God daarentegen treedt ons in liefde en met genade tegemoet. Wie kiezen wij? Wie en wat kiezen jongeren? Welke muziek heeft onze belangstelling? Genieten wij van mooie zuivere muziek, maar zijn wij daarnaast bereid weg te doen wat niet deugt? " Wandelt als kinderen van het licht" (Ef. 5:8), ook in onze omgang met muziek!
Henk Heijkoop
- licht of duisternis -
"Elke goede gave en elk volmaakt geschenk daalt van boven neer, van de Vader der lichten"
(Jak. 1:17)
Zon 3500 jaar geleden bevond zich een groot volk op het strand van de Schelfzee. God had het verlost van een eeuwenlange onderdrukking. Het zong een loflied, begeleid door tamboerijn en reidans. De tekst van het lied was een bewijs aan JHWH: Hij had hun vijanden in zee doen storten. Mannen en vrouwen zongen in beurtzang onder leiding van Mozes en Mirjam. (Ex.15: 1-21).
Enkele maanden later zong het volk de Israëlieten opnieuw, ditmaal tot glorie van een afgod. Opnieuw was er sprake van beurtzang en waren er reidansen. De zang klonk als krijgsgeschreeuw en er werd gegeten, gedronken en vermaak gepleegd (Ex.32).
Twee taferelen uit de geschiedenis van het uitverkoren volk, die het tweezijdige karakter van muziek weerspiegelen. Enerzijds wordt eer bewezen aan God, anderzijds aan de boze. Aan de ene kant licht, aan de andere kant duisternis. In beide gevallen worden dezelfde middelen gehanteerd: zang en reidans.
Tweezijdigheid
Met muziek kun je twee kanten op: die van God of satan. Muziek heeft twee bronnen: of God of satan. Een tussenweg is er niet; aanrakingspunten zijn er niet. God heeft het fenomeen muziek als iets kostbaars aan de mens gegeven. Hij heeft daar tevens een stuk verantwoordelijkheid aan toegevoegd. Door welke muziek laten wij ons beïnvloeden? Leren wij onderscheid te maken? Of zijn deze vragen te ingewikkeld en luisteren wij liever naar onze favoriete muziek zonder ons af te vragen waar we mee bezig zijn? Deze vragen (of: criteria) dringen zich op aan iedere gelovige muziekliefhebber, ongeacht stijl of voorkeur. Klassieke muziek vertoont evenzeer goede of boze invloeden als popmuziek (en de daarvan afgeleide gospelmuziek). Wil je dan ook enig inzicht verkrijgen in de morele vraag of muziek zijn oorsprong in God dan wel in satan heeft, dan zul je voor alle muziekstijlen dezelfde objectieve criteria moeten aanleggen; criteria die van ieder van ons een subjectieve invulling eisen.
Criteria van beoordeling
1. In de eerste plaats ga je na hoe het leven van de componist was dan wel uit welke bron het werk voortkwam (Matth. 7:17-20).
Voorbeeld: de Franse componist Camille Saint-Saëns schreef een orkestwerk getiteld Dance Macabre". Dit stuk beeldt uit, hoe de Dood als persoon s nachts om twaalf uur zijn valse viool stemt, waarop de doden uit hun graven opstaan en een extatische dans beginnen.
Ander voorbeeld: Richard Wagner verheerlijkt in zijn befaamde operas het oud-germaanse godendom. Zijn notoire anti-joodse gezindheid had geen geringe invloed op het nationaalsocialisme.
2. Een tweede vraag die gesteld mag worden, is: veroorzaakt muziek rust of extase in je innerlijk? Koning Saul ervoer vrede in zijn geest, als David, de man naar Gods hart, voor hem op de harp speelde (1 Sam.16:14-23).
Het volk dat rond het gouden kalf danste, zong als beschonken krijgers en onderging een verkeerde extase. Welke impact heeft muziek op ons? Zoeken wij reinheid, welluidendheid en de lof van God, of iets anders b.v. onreine opwinding?
3. Als jezelf muziek maakt (zeer aan te bevelen!) doe je het dan om applaus van mensen of om de eer van Jezus? Paulus waarschuwt ons voor ijdele roem (Gal. 5:26 - Fil.2:3). De talenten die wij bezitten zijn ons door God gegeven met het doel ze te ontwikkelen en het beste ervan weer aan Hem te offeren, tot Zijn eer.
Reeds in de Middeleeuwen werd nagedacht over muziek van het Licht en muziek van de boze. Engelen prototypen van lichtdragende muzikanten en demonen werden daarbij tegenover elkaar gezet. Engelen zingen een loflied zonder eind, demonen krijsen een eindeloos klaaglied. Engelen zingen harmonisch, demonen chaotisch. Engelen musiceren met elkaar, demonen van elkaar af. Demonische muziek eindigt in een extatische dodendans.
De verschillen, die de middeleeuwse mens beschreef en uitbeeldde, kenmerken ook de muziek van deze tijd. Wij benoemen ze nu alleen anders:
drugs, seks en occultisme zijn wezenlijke eigenschappen van satanische muziek. Ze staan vijandig tegenover de bestanddelen van de muziek van het Licht, n.l. vervulling met de Heilige Geest, de liefde van God en de waarheid van Jezus Christus.
In de laatste decennia hebben de Rolling Stones een kwalijke rol gespeeld. Hun teksten zijn diep tot de jeugd doorgedrongen.
Voorbeelden:
a. "Stoned" (stijl: acidrock): een uitnodiging aan jongeren om drugs uit te proberen en ze daarna met anderen te delen.
b. "Yesterday papers": zoals je de krant van gisteren weggooit, zo dank je een meisje na een nacht af.
c. "Sympathy for the devil": de titel zegt genoeg.
Wat stellen het Licht en het Woord daar tegenover?
a. Geen vervulling met drugs, maar met de Geest (Ef.5:18b), die de diepten Gods doorzoekt, ze ons doorgeeft en vraagt om het heil in de wereld uit te dragen (Ps.57:10). Paulus en Silas deden dat door te zingen, daarmee het gelijk van Augustinus bewijzend, die zei: Hij, die zingt, bidt dubbel".
b. Geen seksuele uitspattingen, maar Gods onvergelijkelijke liefde (Joh. 3:16), die vraagt om wederliefde (1 Joh, 4:19) en om gehoorzaamheid (1 Joh. 2:5).
c. Geen sympathie voor de duivel, maar de heldere waarheid van Hem, die gezegd heeft: "Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven" (Joh. 14:6).
Keuze
De boze tracht ons in te palmen met enerzijds zoetvloeiende melodieën (New Age), anderzijds massief muziekgeweld (discomuziek), die de luisteraar volstrekt weerloos maakt.
God daarentegen treedt ons in liefde en met genade tegemoet. Wie kiezen wij? Wie en wat kiezen jongeren? Welke muziek heeft onze belangstelling? Genieten wij van mooie zuivere muziek, maar zijn wij daarnaast bereid weg te doen wat niet deugt? " Wandelt als kinderen van het licht" (Ef. 5:8), ook in onze omgang met muziek!
Henk Heijkoop
