Muzikale soberheid gevraagd
ds. Oscar Lohuis • 87 - 2011 • Uitgave: 13
Gistermorgen ging ik voor in een kleine evangelische gemeente. De dienst was sober en eenvoudig van opzet. Een zuster had de zangleiding, dat wil zeggen dat zij de liederen aankondigde die voor de preek werden gezongen. Zij was zelf ook degene die de samenzang begeleidde met haar gitaar, daarbij geholpen door een jongedame die ook gitaar speelde. Dus slechts twee gitaren voor de muzikale begeleiding. Maar de samenzang was prachtig. Ik kon de gemeente heel goed horen zingen en daarin werd je meegenomen. De gitaar van de zangleidster zette de juiste toon in en daarna hoorde je de instrumenten vooral op de achtergrond. Het zingen van de gemeente voerde de boventoon. Deze zuster had bovendien liederen uitgekozen die heel mooi pasten bij het thema van mijn preek. Die ging over de hoop die er is door de opstanding en de hemelvaart van Jezus Christus. Tegen de tijd dat ik aan de beurt was om te preken waren wij allemaal al gezegend door wat er tot dan toe in de dienst was gebeurd. Het Woord van God vond daarna ingang in de harten van de mensen.
Ik mag sinds enkele jaren in heel veel verschillende gemeenten in ons land voorgaan, van groot tot klein en van modern tot traditioneel (wat betreft de liturgie). Waarom was ik gistermorgen blij verrast? Hoe kwam het dat onze harten door de samenzang waren voorbereid op het openen van Gods Woord? Hoe kan het dat mijn ervaring soms is dat de harten van de aanwezigen helemaal niet zijn voorbereid? Het grootste probleem dat nu is ontstaan in veel kerken is dat de muziek het heeft overgenomen van de samenzang. De laatste decennia hebben de muziekgroepen en combo's hun intrede gedaan in veel kerken. In plaats van een orgel of alleen een piano is er nu vaak een hele muziekgroep. Daarbij zijn er ook meestal enkele voorzangers die door de microfoon meezingen. Bijbels gezien is dat natuurlijk prima. Zegt Psalm 150 niet dat we God moeten loven met snaren en fluit, harp en lier, hoorngeschal en tamboerijn en met de klinkende cimbalen? Bijbels gezien geloof ik niet dat je er wat tegen in kan brengen dat er een drumstel in de kerk wordt gebruikt. Het drumstel komt in ieder geval meer in de Bijbel voor dan het orgel, want ‘klinkende en schallende cimbalen’ horen bij een drumstel en niet bij een orgel. Ook de voorzangers zijn tot zegen wanneer zij de gemeente de liederen goed leren zingen.
Maar ik heb zo vaak meegemaakt dat het combo en de voorzangers de samenzang van de gemeente geheel hebben overstemd. Ik bedoel, dat ik mijn broeders en zusters helemaal niet meer kon horen zingen, omdat de muziek en het zingen door de microfoon alleen nog maar te horen waren. Of voorál te horen waren. En dan wordt je meer luisteraar dan aanbidder. Dan wordt het meer een optreden, een performance, dan een lofoffer voor de Here. Ik ben bang dat in veel kerken degenen die geroepen zijn te begeleiden meer doen dan dat. Het wordt te goed gedaan. Het is ‘overdone’ in veel samenkomsten. Overdaad schaadt. De entertainmentcultuur is te veel binnengekomen. Het showbizz-gehalte wordt te groot.
We moeten terug naar muzikale soberheid. Sommigen zullen zeggen, denkt u dat we daarmee de jeugd zullen vasthouden? Mijn antwoord is vol overtuiging: ja! Ik weet zeker dat ook onze tieners en jongvolwassenen geraakt zullen worden door echte samenzang. Dat zal meer doen met hun hart dan harde muziek. Er is niets dat meer het innerlijk van de mens bepaalt bij geestelijke waarheden dan een grote groep mensen van harte horen zingen over de weldaden die God aan hun ziel heeft gedaan. Liederen zijn altijd al een groot middel geweest waardoor Gods Geest het evangelie tot de harten van mensen heeft laten doordringen. Instrumenten en voorzangers hebben wij nodig, maar zij moeten in veel gemeenten een stapje terug doen. Zij moeten letterlijk en figuurlijk op de achtergrond verdwijnen zodat de gemeentezang weer uit de verf komt. Zij moeten dienstbaar zijn aan de gemeente en die helpen om door het zingen het hart te richten op God. Het is heel simpel: het is gewoon vaak veel te hard. Het volume is te hoog. Mensen met gehoorapparaten kunnen de dienst niet meer bezoeken, omdat het zo’n lawaai is geworden in de kerk.
De Bijbel zegt: ‘In stilheid en vertrouwen zou uw sterkte zijn’ (Jesaja 30:15). Wat we nodig hebben is verstilling. De hele week door is het druk, komt er veel op ons af, horen we zoveel stemmen. Onze cultuur is vervuld van lawaai. C.S. Lewis sprak al over het Koninkrijk van het Lawaai. Laat die tijd die we samenkomen toch alsjeblieft vervuld zijn van een andere geest. Nogmaals: als we de jeugd willen behouden in onze kerkdiensten, dan moeten we zorgen voor echte samenzang. Ze zullen afknappen op een soort optreden vanaf het podium. Ze zullen gegrepen worden door een echte geest van aanbidding. Daarin mag er zeker ook uitbundigheid en enthousiasme zijn, naast momenten van verootmoediging en inkeer. Maar de kunst is om de gemeente mee te krijgen. Soms gaat dat het beste met bijvoorbeeld alleen een gitaar.
ds. Oscar Lohuis
Ik mag sinds enkele jaren in heel veel verschillende gemeenten in ons land voorgaan, van groot tot klein en van modern tot traditioneel (wat betreft de liturgie). Waarom was ik gistermorgen blij verrast? Hoe kwam het dat onze harten door de samenzang waren voorbereid op het openen van Gods Woord? Hoe kan het dat mijn ervaring soms is dat de harten van de aanwezigen helemaal niet zijn voorbereid? Het grootste probleem dat nu is ontstaan in veel kerken is dat de muziek het heeft overgenomen van de samenzang. De laatste decennia hebben de muziekgroepen en combo's hun intrede gedaan in veel kerken. In plaats van een orgel of alleen een piano is er nu vaak een hele muziekgroep. Daarbij zijn er ook meestal enkele voorzangers die door de microfoon meezingen. Bijbels gezien is dat natuurlijk prima. Zegt Psalm 150 niet dat we God moeten loven met snaren en fluit, harp en lier, hoorngeschal en tamboerijn en met de klinkende cimbalen? Bijbels gezien geloof ik niet dat je er wat tegen in kan brengen dat er een drumstel in de kerk wordt gebruikt. Het drumstel komt in ieder geval meer in de Bijbel voor dan het orgel, want ‘klinkende en schallende cimbalen’ horen bij een drumstel en niet bij een orgel. Ook de voorzangers zijn tot zegen wanneer zij de gemeente de liederen goed leren zingen.
Maar ik heb zo vaak meegemaakt dat het combo en de voorzangers de samenzang van de gemeente geheel hebben overstemd. Ik bedoel, dat ik mijn broeders en zusters helemaal niet meer kon horen zingen, omdat de muziek en het zingen door de microfoon alleen nog maar te horen waren. Of voorál te horen waren. En dan wordt je meer luisteraar dan aanbidder. Dan wordt het meer een optreden, een performance, dan een lofoffer voor de Here. Ik ben bang dat in veel kerken degenen die geroepen zijn te begeleiden meer doen dan dat. Het wordt te goed gedaan. Het is ‘overdone’ in veel samenkomsten. Overdaad schaadt. De entertainmentcultuur is te veel binnengekomen. Het showbizz-gehalte wordt te groot.
We moeten terug naar muzikale soberheid. Sommigen zullen zeggen, denkt u dat we daarmee de jeugd zullen vasthouden? Mijn antwoord is vol overtuiging: ja! Ik weet zeker dat ook onze tieners en jongvolwassenen geraakt zullen worden door echte samenzang. Dat zal meer doen met hun hart dan harde muziek. Er is niets dat meer het innerlijk van de mens bepaalt bij geestelijke waarheden dan een grote groep mensen van harte horen zingen over de weldaden die God aan hun ziel heeft gedaan. Liederen zijn altijd al een groot middel geweest waardoor Gods Geest het evangelie tot de harten van mensen heeft laten doordringen. Instrumenten en voorzangers hebben wij nodig, maar zij moeten in veel gemeenten een stapje terug doen. Zij moeten letterlijk en figuurlijk op de achtergrond verdwijnen zodat de gemeentezang weer uit de verf komt. Zij moeten dienstbaar zijn aan de gemeente en die helpen om door het zingen het hart te richten op God. Het is heel simpel: het is gewoon vaak veel te hard. Het volume is te hoog. Mensen met gehoorapparaten kunnen de dienst niet meer bezoeken, omdat het zo’n lawaai is geworden in de kerk.
De Bijbel zegt: ‘In stilheid en vertrouwen zou uw sterkte zijn’ (Jesaja 30:15). Wat we nodig hebben is verstilling. De hele week door is het druk, komt er veel op ons af, horen we zoveel stemmen. Onze cultuur is vervuld van lawaai. C.S. Lewis sprak al over het Koninkrijk van het Lawaai. Laat die tijd die we samenkomen toch alsjeblieft vervuld zijn van een andere geest. Nogmaals: als we de jeugd willen behouden in onze kerkdiensten, dan moeten we zorgen voor echte samenzang. Ze zullen afknappen op een soort optreden vanaf het podium. Ze zullen gegrepen worden door een echte geest van aanbidding. Daarin mag er zeker ook uitbundigheid en enthousiasme zijn, naast momenten van verootmoediging en inkeer. Maar de kunst is om de gemeente mee te krijgen. Soms gaat dat het beste met bijvoorbeeld alleen een gitaar.
ds. Oscar Lohuis
