Sofi-nummer: U bent al genummerd!

Hans Visser • 75 - 1999/2000 • Uitgave: 5
Het moet voor de ontwikkelaars van registratie-systemen niet gemakkelijk zijn geweest om iedereen op één lijn te krijgen: de bedoeling was natuurlijk dat iedere burger uiteindelijk in een uitgebreid systeem kon worden geregistreerd waardoor snelle afwikkeling van gegevens mogelijk zou worden. Er gingen heel wat voorbereidingen aan vooraf om zo'n geavanceerd systeem op nationaal niveau te ontwikkelen. De toenmalige regering wilde wijselijk inspelen op de technologische vooruitgang; het liefst zonder veel tegensputteren van de oppositie. De kranten formuleerden deze ontwikkeling destijds zo: "De consumentenbond zal zich op voorhand verzetten tegen de invoering van het sofi-nummer. De bond zal aan het ministerie van financiën gaan vragen om volledige opening van zaken. Volgens de consumentenbond is het sofi-nummer een onding. Alle persoonlijke gegevens kunnen er aan worden vastgeknoopt.

De consumentenbond was niet onder de indruk van het feit dat de fraude goed kan worden bestreden of dat er zuiniger met subsidies kan worden omgegaan". Verder constateerden de media "...dat in Duitsland een persoonsnummer kant en klaar ligt te wachten op brede toepassing. Wat nu aan de gang is komt werkelijk overeen met de voorspelling van George Orwells boek: 1984; "Big Brother is watching you!" meende de consumentenbond. Niet alleen het voorkomen van vruchteloos heen en weer gepraat is voor financiën de reden 'de noeste arbeid in stilte te volvoeren'. Een tweede reden is dat hierdoor de rol van de uitvoeringsorganisaties drastisch kan veranderen, want de invoering van het sofi-nummer opent de mogelijkheid om vanuit een centraal punt betalingen te gaan verzorgen. (uit het A.D.)

Begin jaren tachtig toog men aan het werk. Heel ondemocratisch werd "in alle stilte" aan de voorbereiding van dit monsterproject begonnen. De bedoeling was dat de regering dit systeem zou introduceren in die maatschappelijke takken waarin zij veel invloed had (uitkeringsinstanties en de belastingen. Vandaar de latere naam 'sociaal' 'fiscaal' nummer; samengevoegd tot "so"
“fi” - nummer).

Er was in eerste instantie helemaal niets mis met de invoering van een sofi-nummer. Eigenlijk is het een heel gewoon nummer; een 'kind' van deze technologische tijd waarin centralisatie van gegevens en snelle gegevensverwerking een voorwaarde is geworden van de huidige samenleving. O.k. dat is zelfs voor een onwetende buitenstaander begrijpelijk. Ware het niet dat de feitelijke invoering van dit sofi-nummer op merkwaardige wijze geschiedde. Men moet met vergeten dat de voorbereidingen die getroffen werden om het sofinummer 'aan de man' te brengen natuurlijk heel veel tijd, moeite en geld kostten. De toenmalige regering zou het liefst gewild hebben dat maatschappelijke instanties zoals de consumentenbond tijdens de invoering van het sof!-nummer even de andere kant hadden opgekeken. Misschien werd deze wens wel de vader van de gedachte. De afwikkeling verliep - op zijn zachtst gezegd - heel merkwaardig. In de kerstperiode van 1989 bleven tijdens het debat over de invoering van het sofi-nummer alle grote partijen weg. De toenmalige voorzitter Piet Steenkamp, reageerde verontwaardigd omdat voor het eerst in de geschiedenis van de Eerste Kamer een grote groep leden doelbewust wegbleef. Juist de Eerste Kamer, de instantie die waakt over het democratische gehalte van nieuwe wetten, was tijdens het debat over de invoering van het sofi-nummer slechts minimaal bemand.

Natuurlijk zeiden PvdA en D66 dat ze - als ze aanwezig waren geweest - vóór de invoering van het sofi-nummer hadden gestemd. Hoe dan ook, het sofi-nummer werd op relatief gemakkelijke wijze doorgevoerd. Maar, zoals verwacht, bleef het gebruik van het sofi-nummer niet alleen maar bij sociale en fiscale doelen. Achteraf kreeg de consumentenbond toch gelijk. Iedereen die de moeite neemt om naar zijn haar paspoort te kijken ziet rechts onderaan dat zijn/haar persoonsnummer ook tevens zijn/haar soft-nummer is. Ook op het rijbewijs heeft het sofi-nummer zijn plaats veroverd. (links bovenaan). Het gebruik van het sofinummer is dus niet blijven steken bij de afdeling 'sociaal' en 'fiscaal'. Het sofi-nummer heeft duidelijk een andere weg ingeslagen, namelijk die van een algemeen persoonsnummer (is niet het paspoortnummer). Een ontwikkeling die we argwanend blijven volgen. Misschien dat de consumentenbond toch gelijk gaat krijgen: "Big Brother is watching you!!". De consumentenbond suggereerde meer dan 10 jaar geleden immers al dat het sofi-nummer de mogelijkheid opent om vanuit een centraal punt betalingen te verzorgen. Wie weet! Misschien dat men het soft-nummer in de toekomst gaat gebruiken als vervanging van het banknummer. Dat zou makkelijk zijn. Zo'n ontwikkeling is niet ondenkbeeldig. Beide systemen maken gebruik van 9 cijfers. De kans om dan vanuit een centraal punt het betalingsverkeer te gaan regelen en controleren wordt dan pas echt mogelijk gemaakt.

Hans Visser