Van financiële crisis naar wereldcrisis
Feike ter Velde • 85 - 2009 • Uitgave: 2
Wat zich voor onze ogen afspeelt is een adembenemend fenomeen dat de hele wereld raakt en ook ons allen. Profeten en apostelen spreken in de Schrift steeds over wereldwijde crises in de eindtijd. Wat we zich vandaag zien voltrekken, lijkt op een apocalyptische ramp. De grote Amerikaanse financiële zeepbel is uit elkaar gespat. Daarna zette een wereldwijde crisis in, waarvan de omvang nog niet geheel in beeld is. Vergelijkingen met de jaren ’30 zijn niet van de lucht. Maar crisistijd is ook Christustijd!
Het kordate optreden van het kabinet Balkenende, met Wouter Bos als stuurman op het ministerie van Financiën, om het omvallen van bedreigde banken te voorkomen kreeg en verdiende ook lof van alle kanten. En daarmee zijn we tegelijkertijd af van de vergelijking met de jaren ’30 van de vorige eeuw. Toen zakte de economie eveneens gigantisch in, maar toen lieten de regeringen de banken en financiële instellingen aan hun lot over. Dat leidde tot de grote ramp van toen. Onze regering, maar ook de Amerikaanse en andere regeringen, wisten nu onmiddellijk wat hun te doen stond. Ze pompten direct miljarden in de banken om ze staande te houden. Maar zijn we er dan? Wat nu? Die grote vraag dringt zich van alle kanten aan ons op. We horen steeds weer dat niemand weet waar het op uit zal lopen. Het is bijna griezelig dat te horen zeggen door mensen die leiding moeten geven in de politiek en in het zakenleven. Als zij het niet weten, wie weet het dan wel?
Het lijkt steeds duidelijker te worden dat we aan het einde van een tijdperk zijn gekomen en op de drempel staan van een nieuwe tijd. De enorme omvang van de huidige crisis heeft het hele financiële en economische stelsel van de wereld op de rand van de afgrond gebracht en eigenlijk is ook niet goed zichtbaar of al die financiële injecties van regeringen uiteindelijk wat zullen uithalen. De laatste renteverlagingen werkten in de Verenigde Staten niets meer uit. Dat instrument om de economie te stimuleren kan nu ook niet meer worden ingezet, omdat de rente bijna op nul staat. Wat griezelig en bijna ongelofelijk is, is dat Amerikaanse hypotheekverstrekkers steeds agressiever met dollars liepen te zwaaien om Amerikanen een eigen huis te doen kopen. De verhouding lening - tegenwaarde werd de laatste jaren volkomen uit het oog verloren. Opgejaagde topsalarissen en unieke bonusbedragen voor bankemployés maakten het tot een volstrekt dolle boel. Totaal onverantwoordelijk.
Maar het ergste is dat instanties die verantwoordelijk zijn voor het toezicht op de financiële wereld ook niet aan de alarmbel hebben getrokken. Iedereen deed gewoon mee aan de dans om het gouden kalf. Er werd overal grof geld verdiend en iedereen leek het wel best te vinden. Dat het om het opblazen van een zeepbel ging, hadden ook onze geleerde deskundigen kennelijk niet in de gaten! En dát is pas ernstig. De grafiek van de Amerikaanse huizenmarkt laat een dramatisch beeld zien als het gaat om hypotheekverstrekking. Die ging vanaf de jaren ’80 bijna stijl omhoog. Iedereen kon geld krijgen, niemand deed navraag of onderzocht de kwaliteit van het huis dat moest worden gefinancierd of de haalbaarheid van het terugbetalen. Lenen maar en de grafieklijn van het spaargedrag in Amerika liep dramatisch naar beneden.
Een gezaghebbend man in de Amerikaanse financiële wereld, Chuck Prince van de Citybank in New York zei in juli 2007: ‘Wanneer de muziek ophoudt, in termen van liquiditeit (financieel evenwicht tussen schuld en bezit – ftv), worden de zaken gecompliceerd. Maar zolang de muziek nog speelt, moet je overeind komen en dansen. En…we dansen nog!’ (Financial Times, 10 juli 2007)
Nu is het bankroet gekomen dat zijn weerga niet kent. Het zal nooit meer worden wat het is geweest. De positie van de Verenigde Staten in de wereld heeft een forse deuk opgelopen en die zal niet makkelijk, zo niet onmogelijk, door de nieuwe regering van Barack Hoessein Obama kunnen worden gerepareerd. Misschien gaat nu wel gebeuren wat, profetisch gezien, in de lijn der verwachtingen ligt: Amerika zal zijn leidende rol in de wereld verliezen en Europa zal die plaats gaat innemen.
Europa, het herstelde Romeinse rijk, zoals het was in de dagen van de eerste komst van de Here Jezus, is snel in opbouw. Europa neemt vooralsnog het voortouw in de wereldwijde geldcrisis. Er moeten in snel tempo grote beslissingen worden genomen, belangrijke keuzes worden gemaakt en begonnen worden met een nieuwe constructie van het internationale geldverkeer. Bij zulke beslissingen gaat het vooral om leiderschap. Dat heeft Amerika onder George Bush helaas niet getoond. Zijn leiderschap is, mede door verkeerde keuzes in de internationale politiek en vooral in de internationale diplomatie, steeds verder verzwakt geraakt.
Daarbij kwam ook de politiek van het Amerikaanse leger ná de inval in Irak. Men had geen beleid voor de periode na de val van Saddam Hoessein. Het land kwam snel in een volstrekte chaos terecht, musea werden geplunderd, ministeries leeggeroofd, het leger ontbonden. Daardoor ontstonden kleine groepjes met voldoende wapens om, ieder op zijn eigen manier, te roven, te ontvoeren en terreur te bedrijven. In korte tijd was de sympathie voor de Amerikaanse bevrijders omgeslagen in haat jegens de Amerikaanse bezetters. Deelnemende legers van andere landen liepen één voor één weg uit Irak en Amerika kwam er alleen voor te staan. Een land in burgeroorlog, oplaaiende strijd tussen Sjiieten en Soennieten, schandalen tijdens verhoren in de gevangenissen, normloos gedrag van sommige Amerikaanse militairen.
De voedingsbodem voor haat is daardoor bij de Irakese bevolking en andere moslimlanden zeer vruchtbaar geworden. De schade die dat aan de reputatie van George Bush heeft gedaan kan iedereen berekenen. Daarbij komt de onjuistheid van de Amerikaanse voorlichting over massavernietigingswapens van Saddam Hoessein en het zich bedrogen voelen van bevriende regeringen in andere landen, ook die van ons land. Die zaken nemen geen keer, maar het laat zien dat de status van het machtigste land ter wereld ernstig is ondermijnd.
Nu kan de nieuwe president, Obama, beginnen aan zijn klus en de hele wereld kijkt gespannen toe. Hij zal de oorlog in Irak beëindigen, zoals het er nu naar uitziet. Hij zal Afghanistan en de strijd tegen de Bin Ladens en de Taliban opvoeren en… de economische crisis te lijf gaan. De grote vraag is echter waar dat op uit zal lopen. Kan de oorlog tegen (islamitische) terreur gewonnen worden, de relatie met de olielanden in stand gehouden worden, het gevaar van Iran beteugeld worden, Israël afdoende beveiligd blijven, Pakistan in toom worden gehouden, sommige Zuid-Amerikaanse politieke leiders, zoals Chaves, in de hand worden gehouden en… zal de economie weer op gang gebracht kunnen worden. Voorwaar een barre klus. De aanstaande vicepresident, Joe Biden, sprak onlangs nog van de bange mogelijkheid dat de hele Amerikaanse economie totaal ineen zou kunnen storten en dat nog eens honderden miljarden dollars steun nodig zijn voor banken, instellingen en producerende bedrijven, om de boel te redden.
Er is nog geen einde aan de financiële crisis, omdat het mogelijk is dat een doemscenario nog werkelijkheid zou kunnen worden, namelijk dat de Amerikaanse dollar niet langer als internationale reservemunt zal worden gecontinueerd. Nu gaat internationale miljardenhandel in bijv. olie, grondstoffen, granen, staal en noem maar op, in Amerikaanse dollars. Zou dat veranderd worden in euro’s, dan heeft dat schrikbarende gevolgen voor de internationale stabiliteit, omdat de hele heersende wereldorde aan haar einde komt. Dan ontstaat er een nog grotere onzekerheid, politiek en economisch en dan zal helemaal de roep om een sterke leider gehoord gaan worden. Dan is de komst van de antichrist wel heel erg dichtbij gekomen.
Deze politieke leider, met sterk religieuze motivaties, zal oplossingen aandragen die werken en die iedereen in dank zal aanvaarden. De aanbidding van die sterke leider, wie hij ook is en waar hij ook voor staat, is de bejubeling van zijn wereldreddende oplossingen voor onoplosbare problemen. Het vrije marktdenken van het heersende neoliberalisme heeft nu afgedaan. Dat betekent het einde van een tijdperk. Maar niemand weet wat er daarna komt. Wat gaat het beeld worden voor economie en geldverkeer, het kader waarin dat moet plaatsvinden, het paradigma?
Er moet eerst een vertrouwenwekkend kader worden geschapen, omdat het vertrouwen nu geheel is verdwenen. Dat kader, dat paradigma, kan het instrument worden van de macht en de komende machthebber. Want binnen dat paradigma, dat kader, kunnen ook mensen (volken… Israël?) worden uitgesloten, die niet meer kunnen kopen of verkopen, omdat zij het getal van zijn naam niet dragen (Op. 13: 16-18).
De huidige wereldwijde economische crisis kan onverwachte politieke gevolgen hebben en de volkerenzee doen opzwepen. De ‘vier winden des hemels brachten de grote zee in beroering…’ (Dan. 7:2,3). In het drama van Daniël 7 vinden we de lijnen die uitkomen in Opbaring 13 en het komende rijk van de antichrist. Die opgezweepte volkerenzee kunnen de islamitische olielanden zijn, die aandringen op de boycot van Israël. De Joden krijgen wereldwijd op allerlei websites de schuld van financiële crisis. De failliete (grootste) hypotheekverstrekker Lehman Bros. in Amerika is van Joodse zakenmensen en er circuleren tal van andere namen die ik liever hier maar niet noem. Het oude verhaal van Adolf Hitler dat de Joden de schuld zijn van economische malaise in het Europa van de ’30-jaren doet het in allerlei geschriften en boeken weer helemaal goed. Die boeken circuleren ook in christelijke kringen, ook in Nederland… en worden geloofd!
Laten we wakker zijn en waakzaam want de dagen zijn kwaad. Het is crisistijd, maar dat moet voor ons allen worden: Christustijd! Hij heeft gezegd dat we onze hoofden moeten opheffen als deze dingen beginnen te geschieden.
Feike ter Velde
Het kordate optreden van het kabinet Balkenende, met Wouter Bos als stuurman op het ministerie van Financiën, om het omvallen van bedreigde banken te voorkomen kreeg en verdiende ook lof van alle kanten. En daarmee zijn we tegelijkertijd af van de vergelijking met de jaren ’30 van de vorige eeuw. Toen zakte de economie eveneens gigantisch in, maar toen lieten de regeringen de banken en financiële instellingen aan hun lot over. Dat leidde tot de grote ramp van toen. Onze regering, maar ook de Amerikaanse en andere regeringen, wisten nu onmiddellijk wat hun te doen stond. Ze pompten direct miljarden in de banken om ze staande te houden. Maar zijn we er dan? Wat nu? Die grote vraag dringt zich van alle kanten aan ons op. We horen steeds weer dat niemand weet waar het op uit zal lopen. Het is bijna griezelig dat te horen zeggen door mensen die leiding moeten geven in de politiek en in het zakenleven. Als zij het niet weten, wie weet het dan wel?
Het lijkt steeds duidelijker te worden dat we aan het einde van een tijdperk zijn gekomen en op de drempel staan van een nieuwe tijd. De enorme omvang van de huidige crisis heeft het hele financiële en economische stelsel van de wereld op de rand van de afgrond gebracht en eigenlijk is ook niet goed zichtbaar of al die financiële injecties van regeringen uiteindelijk wat zullen uithalen. De laatste renteverlagingen werkten in de Verenigde Staten niets meer uit. Dat instrument om de economie te stimuleren kan nu ook niet meer worden ingezet, omdat de rente bijna op nul staat. Wat griezelig en bijna ongelofelijk is, is dat Amerikaanse hypotheekverstrekkers steeds agressiever met dollars liepen te zwaaien om Amerikanen een eigen huis te doen kopen. De verhouding lening - tegenwaarde werd de laatste jaren volkomen uit het oog verloren. Opgejaagde topsalarissen en unieke bonusbedragen voor bankemployés maakten het tot een volstrekt dolle boel. Totaal onverantwoordelijk.
Maar het ergste is dat instanties die verantwoordelijk zijn voor het toezicht op de financiële wereld ook niet aan de alarmbel hebben getrokken. Iedereen deed gewoon mee aan de dans om het gouden kalf. Er werd overal grof geld verdiend en iedereen leek het wel best te vinden. Dat het om het opblazen van een zeepbel ging, hadden ook onze geleerde deskundigen kennelijk niet in de gaten! En dát is pas ernstig. De grafiek van de Amerikaanse huizenmarkt laat een dramatisch beeld zien als het gaat om hypotheekverstrekking. Die ging vanaf de jaren ’80 bijna stijl omhoog. Iedereen kon geld krijgen, niemand deed navraag of onderzocht de kwaliteit van het huis dat moest worden gefinancierd of de haalbaarheid van het terugbetalen. Lenen maar en de grafieklijn van het spaargedrag in Amerika liep dramatisch naar beneden.
Een gezaghebbend man in de Amerikaanse financiële wereld, Chuck Prince van de Citybank in New York zei in juli 2007: ‘Wanneer de muziek ophoudt, in termen van liquiditeit (financieel evenwicht tussen schuld en bezit – ftv), worden de zaken gecompliceerd. Maar zolang de muziek nog speelt, moet je overeind komen en dansen. En…we dansen nog!’ (Financial Times, 10 juli 2007)
Nu is het bankroet gekomen dat zijn weerga niet kent. Het zal nooit meer worden wat het is geweest. De positie van de Verenigde Staten in de wereld heeft een forse deuk opgelopen en die zal niet makkelijk, zo niet onmogelijk, door de nieuwe regering van Barack Hoessein Obama kunnen worden gerepareerd. Misschien gaat nu wel gebeuren wat, profetisch gezien, in de lijn der verwachtingen ligt: Amerika zal zijn leidende rol in de wereld verliezen en Europa zal die plaats gaat innemen.
Europa, het herstelde Romeinse rijk, zoals het was in de dagen van de eerste komst van de Here Jezus, is snel in opbouw. Europa neemt vooralsnog het voortouw in de wereldwijde geldcrisis. Er moeten in snel tempo grote beslissingen worden genomen, belangrijke keuzes worden gemaakt en begonnen worden met een nieuwe constructie van het internationale geldverkeer. Bij zulke beslissingen gaat het vooral om leiderschap. Dat heeft Amerika onder George Bush helaas niet getoond. Zijn leiderschap is, mede door verkeerde keuzes in de internationale politiek en vooral in de internationale diplomatie, steeds verder verzwakt geraakt.
Daarbij kwam ook de politiek van het Amerikaanse leger ná de inval in Irak. Men had geen beleid voor de periode na de val van Saddam Hoessein. Het land kwam snel in een volstrekte chaos terecht, musea werden geplunderd, ministeries leeggeroofd, het leger ontbonden. Daardoor ontstonden kleine groepjes met voldoende wapens om, ieder op zijn eigen manier, te roven, te ontvoeren en terreur te bedrijven. In korte tijd was de sympathie voor de Amerikaanse bevrijders omgeslagen in haat jegens de Amerikaanse bezetters. Deelnemende legers van andere landen liepen één voor één weg uit Irak en Amerika kwam er alleen voor te staan. Een land in burgeroorlog, oplaaiende strijd tussen Sjiieten en Soennieten, schandalen tijdens verhoren in de gevangenissen, normloos gedrag van sommige Amerikaanse militairen.
De voedingsbodem voor haat is daardoor bij de Irakese bevolking en andere moslimlanden zeer vruchtbaar geworden. De schade die dat aan de reputatie van George Bush heeft gedaan kan iedereen berekenen. Daarbij komt de onjuistheid van de Amerikaanse voorlichting over massavernietigingswapens van Saddam Hoessein en het zich bedrogen voelen van bevriende regeringen in andere landen, ook die van ons land. Die zaken nemen geen keer, maar het laat zien dat de status van het machtigste land ter wereld ernstig is ondermijnd.
Nu kan de nieuwe president, Obama, beginnen aan zijn klus en de hele wereld kijkt gespannen toe. Hij zal de oorlog in Irak beëindigen, zoals het er nu naar uitziet. Hij zal Afghanistan en de strijd tegen de Bin Ladens en de Taliban opvoeren en… de economische crisis te lijf gaan. De grote vraag is echter waar dat op uit zal lopen. Kan de oorlog tegen (islamitische) terreur gewonnen worden, de relatie met de olielanden in stand gehouden worden, het gevaar van Iran beteugeld worden, Israël afdoende beveiligd blijven, Pakistan in toom worden gehouden, sommige Zuid-Amerikaanse politieke leiders, zoals Chaves, in de hand worden gehouden en… zal de economie weer op gang gebracht kunnen worden. Voorwaar een barre klus. De aanstaande vicepresident, Joe Biden, sprak onlangs nog van de bange mogelijkheid dat de hele Amerikaanse economie totaal ineen zou kunnen storten en dat nog eens honderden miljarden dollars steun nodig zijn voor banken, instellingen en producerende bedrijven, om de boel te redden.
Er is nog geen einde aan de financiële crisis, omdat het mogelijk is dat een doemscenario nog werkelijkheid zou kunnen worden, namelijk dat de Amerikaanse dollar niet langer als internationale reservemunt zal worden gecontinueerd. Nu gaat internationale miljardenhandel in bijv. olie, grondstoffen, granen, staal en noem maar op, in Amerikaanse dollars. Zou dat veranderd worden in euro’s, dan heeft dat schrikbarende gevolgen voor de internationale stabiliteit, omdat de hele heersende wereldorde aan haar einde komt. Dan ontstaat er een nog grotere onzekerheid, politiek en economisch en dan zal helemaal de roep om een sterke leider gehoord gaan worden. Dan is de komst van de antichrist wel heel erg dichtbij gekomen.
Deze politieke leider, met sterk religieuze motivaties, zal oplossingen aandragen die werken en die iedereen in dank zal aanvaarden. De aanbidding van die sterke leider, wie hij ook is en waar hij ook voor staat, is de bejubeling van zijn wereldreddende oplossingen voor onoplosbare problemen. Het vrije marktdenken van het heersende neoliberalisme heeft nu afgedaan. Dat betekent het einde van een tijdperk. Maar niemand weet wat er daarna komt. Wat gaat het beeld worden voor economie en geldverkeer, het kader waarin dat moet plaatsvinden, het paradigma?
Er moet eerst een vertrouwenwekkend kader worden geschapen, omdat het vertrouwen nu geheel is verdwenen. Dat kader, dat paradigma, kan het instrument worden van de macht en de komende machthebber. Want binnen dat paradigma, dat kader, kunnen ook mensen (volken… Israël?) worden uitgesloten, die niet meer kunnen kopen of verkopen, omdat zij het getal van zijn naam niet dragen (Op. 13: 16-18).
De huidige wereldwijde economische crisis kan onverwachte politieke gevolgen hebben en de volkerenzee doen opzwepen. De ‘vier winden des hemels brachten de grote zee in beroering…’ (Dan. 7:2,3). In het drama van Daniël 7 vinden we de lijnen die uitkomen in Opbaring 13 en het komende rijk van de antichrist. Die opgezweepte volkerenzee kunnen de islamitische olielanden zijn, die aandringen op de boycot van Israël. De Joden krijgen wereldwijd op allerlei websites de schuld van financiële crisis. De failliete (grootste) hypotheekverstrekker Lehman Bros. in Amerika is van Joodse zakenmensen en er circuleren tal van andere namen die ik liever hier maar niet noem. Het oude verhaal van Adolf Hitler dat de Joden de schuld zijn van economische malaise in het Europa van de ’30-jaren doet het in allerlei geschriften en boeken weer helemaal goed. Die boeken circuleren ook in christelijke kringen, ook in Nederland… en worden geloofd!
Laten we wakker zijn en waakzaam want de dagen zijn kwaad. Het is crisistijd, maar dat moet voor ons allen worden: Christustijd! Hij heeft gezegd dat we onze hoofden moeten opheffen als deze dingen beginnen te geschieden.
Feike ter Velde
