Zo zegt de HERE! Een pleidooi voor profetische preken
Feike ter Velde • 80 - 2004/05 • Uitgave: 14
Het christelijk geloof moet in de zondagse prediking onderwezen worden. Men hoort vaak dat de preek over de hoofden van de mensen heengaat, vooral ook van jonge mensen. Het moet ook over de wereld gaan waarin wij leven. Vooral het Oude Testament spreekt ons daarover. We moeten "het Oude Testament vooral eschatologisch verstaan, niet christologisch" zei prof. A.A. van Ruler in 1953. En dat is kennelijk moeilijk voor veel predikers. Als het christelijk geloof los staat van wat de Schrift zegt over de wereld en haar toekomst wordt zij een religie onder de religies. Haken daarom velen af vandaag?
Een jong echtpaar vroeg eens: Dominee, zou u eens over de toekomst en de profetie willen preken, we weten daar zo weinig van. Ik zou niet weten wat ik zeggen moest, was het antwoord. En daar bleef het bij.
In veel geschreven en gepreekte woorden wordt de Schrift verkleind tot een vrome overdenking met stichtelijke doeleinden. Voorzichtig geformuleerde volzinnen, dogmatisch vooral in orde en in evenwicht en iedereen kan zich gesticht voelen. Hoe anders klinkt de boodschap van de profeten in de Bijbel. Trouwens ook van de Heiland zelf. Zijn woorden, evenals die van hen, zijn vlammend en treffen diep. Want de mensheid is massaal en wereldwijd in opstand tegen de God van de Bijbel. In onze dagen zien we profetie in vervulling gaan. Jeruzalem is weer in het middelpunt van de wereld geplaatst maar wel als schaal der bedwelming (Zach. 12:2) en de volken worden dronken van woede en razernij. De kokende pot van het Midden-Oosten spreekt boekdelen. Daarom is er toch geen tijd meer voor vrome praatjes en stichtelijke preekjes. De Gemeente moet wakker worden geschud door de kracht van het profetisch Woord. Het hele bestaan moet tot op de bodem worden doorgrond als we zondags in de kerk zitten. Dat raakt het persoonlijke leven en het hart van de hoorder, maar van daaruit moeten de lijnen lopen naar de wereld en haar toekomst. Dat maakt de preek ook spannend en Gods Woord relevant. Een preek die in het luchtledige hangt gaat eigenlijk over niets en vervult de rol van wierook: het is rook, het ruikt even lekker, maar verder wordt alles mistig.
Profetische preken hoeven niet de hele eschatologie te behandelen, maar moeten vooral delen ervan uitvergroten. In sommige kringen wordt eindeloos geruzied over de kleine lettertjes van de dogmatiek en andere kringen over de details van de profetie, en inmiddels gaat er veel verloren. De wereld is in de kerk gekomen. Soms wil men niet meer horen over bijbelse geboden die heel het leven omvatten. Het wordt steeds moeilijker concrete punten als echtscheiding, abortus, homohuwelijk en euthanasie in de kerk en in de preek aan de orde te stellen. De profeten hebben altijd de dingen bij name genoemd. Dan mag er best wel eens iemand weglopen uit de kerk. Er mag best wel eens commotie ontstaan tijdens de preek, als het om de inhoud gaat. De confrontatie met de waarheid van de Bijbel kan heel pijnlijke momenten opleveren voor elke toehoorder. Het kan de kerkenraad op gespannen voet brengen met de dominee. Veel predikanten durven niets meer te zeggen vanwege de kerkenraad waarin zij min of meer gevangen zitten. In zulke situaties hoeft men geen profetische prediking te verwachten. Daar is helemaal geen verwachting van de preek. Tot profetisch preken moet men geroepen worden, moed grijpen en durven zeggen: "Zo zegt de Here". Van Ezechiël, bij het dal van de dorre doodsbeenderen lezen we: "Ik profeteerde zoals de Here mij bevolen had"! Kerkenraad of geen kerkenraad, hij kon niet anders en daarom deed hij het ook.
De Schrift leert ons dat we de grote daden Gods moeten verkondigen, "van Hem die ons uit de duisternis tot Zijn wonderbaar licht heeft geroepen" (1 Petr. 2:9). Dat betreft in de eerste plaats ons persoonlijke getuigenis. We mogen nu leven in de genade van Christus. Vroeger leefde we in de duisternis en nu wandelen we in het licht. En vanuit die positie spreken over de machtige daden van God (1 Petr.2:9). Die machtige daden behelzen ook de dingen van de toekomst. Deze indrukwekkende tekst van Petrus verklaart dat we tot die dingen "uitverkoren" zijn en dat op een "koninklijke" en "priesterlijke" wijze mogen uitvoeren. Al ons gestumper als christenheid is derhalve een schaamtevol gebeuren.
Vooral nu de wereld steeds meer in een situatie geraakt van heftige gebeurtenissen. In heel de wereld, ook in ons land, moeten steeds meer maatregelen worden genomen tegen mogelijke terreuraanvallen. De terroristen kunnen overal zitten. Men spreekt over het sluiten van moskeeën in ons land mocht blijken dat daar haat en terreur wordt gepreekt. De grote onzekerheden, ook over het verspreiden van kernwapens zoals Iran en Noord-Korea, zetten de internationale politiek onder sterke druk. Hoe moet dit worden voorkomen, wie moeten er optreden? Het zijn allemaal beklemmende vragen. Maar voor elke gelovige is er de hoop van het profetische Woord. Wij zijn zelfs "wedergeboren tot een levende hoop" (1 Petr. 1:3). Daarom is het ver onder de maat als de christelijke kerk soms vechtend over straat gaat of voor de rechter staat. De zogenaamde Heilige Grafkerk in het hartje van oud Jeruzalem wordt beheerd door een aantal kerkelijke stromingen, waaronder de Roomskatholieke kerk en de Grieks-orthodoxe kerk. Omdat ze elkaar niet kunnen luchten of zien, moet een moslim de deur van de kerk elke morgen open maken. Een schaamteloze vertoning.
In deze wereld van angst en onzekerheid moet de kerk een schuilplaats zijn en de bron van zekerheid waaruit mensen kunnen putten. In deze wereld mag zij staan onder de woorden: "Hoofdsieraad in plaats van as, een lofgewaad in plaats van een kwijnende geest" (Jes. 61:3). De toekomst ligt immers vast in Gods hand en Zijn Woord spreekt er van. Vanuit Gods belofte behoort een kerk een grote vitaliteit te bezitten en een onaantastbare zekerheid. Dat wordt niet bepaald door "wat voor ogen is", maar door de grote kracht van de Bijbel, het Woord van God. Daarin lezen we steeds weer: "Zo zegt de Here"! Laten we predikers en voorgangers oproepen moed te vatten, ondanks alle tegenwerkende factoren - van instituten en mensen - om vooral profetisch te preken. Dan gaan de kerkdeuren van het nachtslot af want er komt een nieuwe dag aan.
Feike ter Velde
Een jong echtpaar vroeg eens: Dominee, zou u eens over de toekomst en de profetie willen preken, we weten daar zo weinig van. Ik zou niet weten wat ik zeggen moest, was het antwoord. En daar bleef het bij.
In veel geschreven en gepreekte woorden wordt de Schrift verkleind tot een vrome overdenking met stichtelijke doeleinden. Voorzichtig geformuleerde volzinnen, dogmatisch vooral in orde en in evenwicht en iedereen kan zich gesticht voelen. Hoe anders klinkt de boodschap van de profeten in de Bijbel. Trouwens ook van de Heiland zelf. Zijn woorden, evenals die van hen, zijn vlammend en treffen diep. Want de mensheid is massaal en wereldwijd in opstand tegen de God van de Bijbel. In onze dagen zien we profetie in vervulling gaan. Jeruzalem is weer in het middelpunt van de wereld geplaatst maar wel als schaal der bedwelming (Zach. 12:2) en de volken worden dronken van woede en razernij. De kokende pot van het Midden-Oosten spreekt boekdelen. Daarom is er toch geen tijd meer voor vrome praatjes en stichtelijke preekjes. De Gemeente moet wakker worden geschud door de kracht van het profetisch Woord. Het hele bestaan moet tot op de bodem worden doorgrond als we zondags in de kerk zitten. Dat raakt het persoonlijke leven en het hart van de hoorder, maar van daaruit moeten de lijnen lopen naar de wereld en haar toekomst. Dat maakt de preek ook spannend en Gods Woord relevant. Een preek die in het luchtledige hangt gaat eigenlijk over niets en vervult de rol van wierook: het is rook, het ruikt even lekker, maar verder wordt alles mistig.
Profetische preken hoeven niet de hele eschatologie te behandelen, maar moeten vooral delen ervan uitvergroten. In sommige kringen wordt eindeloos geruzied over de kleine lettertjes van de dogmatiek en andere kringen over de details van de profetie, en inmiddels gaat er veel verloren. De wereld is in de kerk gekomen. Soms wil men niet meer horen over bijbelse geboden die heel het leven omvatten. Het wordt steeds moeilijker concrete punten als echtscheiding, abortus, homohuwelijk en euthanasie in de kerk en in de preek aan de orde te stellen. De profeten hebben altijd de dingen bij name genoemd. Dan mag er best wel eens iemand weglopen uit de kerk. Er mag best wel eens commotie ontstaan tijdens de preek, als het om de inhoud gaat. De confrontatie met de waarheid van de Bijbel kan heel pijnlijke momenten opleveren voor elke toehoorder. Het kan de kerkenraad op gespannen voet brengen met de dominee. Veel predikanten durven niets meer te zeggen vanwege de kerkenraad waarin zij min of meer gevangen zitten. In zulke situaties hoeft men geen profetische prediking te verwachten. Daar is helemaal geen verwachting van de preek. Tot profetisch preken moet men geroepen worden, moed grijpen en durven zeggen: "Zo zegt de Here". Van Ezechiël, bij het dal van de dorre doodsbeenderen lezen we: "Ik profeteerde zoals de Here mij bevolen had"! Kerkenraad of geen kerkenraad, hij kon niet anders en daarom deed hij het ook.
De Schrift leert ons dat we de grote daden Gods moeten verkondigen, "van Hem die ons uit de duisternis tot Zijn wonderbaar licht heeft geroepen" (1 Petr. 2:9). Dat betreft in de eerste plaats ons persoonlijke getuigenis. We mogen nu leven in de genade van Christus. Vroeger leefde we in de duisternis en nu wandelen we in het licht. En vanuit die positie spreken over de machtige daden van God (1 Petr.2:9). Die machtige daden behelzen ook de dingen van de toekomst. Deze indrukwekkende tekst van Petrus verklaart dat we tot die dingen "uitverkoren" zijn en dat op een "koninklijke" en "priesterlijke" wijze mogen uitvoeren. Al ons gestumper als christenheid is derhalve een schaamtevol gebeuren.
Vooral nu de wereld steeds meer in een situatie geraakt van heftige gebeurtenissen. In heel de wereld, ook in ons land, moeten steeds meer maatregelen worden genomen tegen mogelijke terreuraanvallen. De terroristen kunnen overal zitten. Men spreekt over het sluiten van moskeeën in ons land mocht blijken dat daar haat en terreur wordt gepreekt. De grote onzekerheden, ook over het verspreiden van kernwapens zoals Iran en Noord-Korea, zetten de internationale politiek onder sterke druk. Hoe moet dit worden voorkomen, wie moeten er optreden? Het zijn allemaal beklemmende vragen. Maar voor elke gelovige is er de hoop van het profetische Woord. Wij zijn zelfs "wedergeboren tot een levende hoop" (1 Petr. 1:3). Daarom is het ver onder de maat als de christelijke kerk soms vechtend over straat gaat of voor de rechter staat. De zogenaamde Heilige Grafkerk in het hartje van oud Jeruzalem wordt beheerd door een aantal kerkelijke stromingen, waaronder de Roomskatholieke kerk en de Grieks-orthodoxe kerk. Omdat ze elkaar niet kunnen luchten of zien, moet een moslim de deur van de kerk elke morgen open maken. Een schaamteloze vertoning.
In deze wereld van angst en onzekerheid moet de kerk een schuilplaats zijn en de bron van zekerheid waaruit mensen kunnen putten. In deze wereld mag zij staan onder de woorden: "Hoofdsieraad in plaats van as, een lofgewaad in plaats van een kwijnende geest" (Jes. 61:3). De toekomst ligt immers vast in Gods hand en Zijn Woord spreekt er van. Vanuit Gods belofte behoort een kerk een grote vitaliteit te bezitten en een onaantastbare zekerheid. Dat wordt niet bepaald door "wat voor ogen is", maar door de grote kracht van de Bijbel, het Woord van God. Daarin lezen we steeds weer: "Zo zegt de Here"! Laten we predikers en voorgangers oproepen moed te vatten, ondanks alle tegenwerkende factoren - van instituten en mensen - om vooral profetisch te preken. Dan gaan de kerkdeuren van het nachtslot af want er komt een nieuwe dag aan.
Feike ter Velde
